ਮੂਰਖ ਨਾ ਬਣੋ…ਜਾਣੋ ਆਮ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ਅੰਤਰ, ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਪਛਾਣ
Green Crackers: ਆਮ ਪਟਾਕੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ, ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਬੇਰੀਅਮ ਵਰਗੇ ਰਸਾਇਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗੈਸਾਂ ਅਤੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਵਾ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਪਟਾਕਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ (NEERI) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੀ ਹੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਟਾਕੇ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸਿਰਫ਼ 18 ਤੋਂ 21 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਹੀ ਵੈਧ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਬੀ.ਆਰ. ਗਵਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਤਸਕਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਟਾਕੇ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ, ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਿਉਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ?
ਆਮ ਪਟਾਕੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ, ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਬੇਰੀਅਮ ਵਰਗੇ ਰਸਾਇਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗੈਸਾਂ ਅਤੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਵਾ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਈ ਸਿਹਤ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।

Photo: TV9 Hindi
ਹਰ ਸਾਲ, ਦੀਵਾਲੀ ਦੌਰਾਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਵਧੀ ਹੋਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਮਾਤਰਾ ਤਣਾਅ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਪਟਾਕਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਸ਼ੌਰ ਕਰਦੇ ਹਨ,ਘੱਟ ਧੂੰਆਂ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੂਰਖ ਨਾ ਬਣੋ…ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਪਹਿਚਾਣ
ਕਈ ਵਾਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਆਮ ਪਟਾਕੇ ਵੀ ਵੱਧ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ‘ਤੇ CSIR-NEERI ਦਾ ਲੋਗੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਖਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਲੇਬਲ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿਓ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

Photo: TV9 Hindi
- ਹਰੇਕ ਪਟਾਕੇ ਦੇ ਪੈਕੇਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ QR ਕੋਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹਰੇ ਪਟਾਕੇ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- QR ਕੋਡ ਤੋਂ ਸਕੈਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ, ਲਾਇਸੈਂਸ ਨੰਬਰ, ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵੇਰਵੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਾ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ QR ਕੋਡ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲੀ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
- ਆਮ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਘੱਟ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਜਦੋਂ ਅਸਲੀ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕੇ ਬਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਤਾਂ ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਪਟਾਕੇ ਤੁਰੰਤ ਦਮ ਘੁੱਟਣ ਵਾਲਾ ਧੂੰਆਂ ਛੱਡਦੇ ਹਨ।
- ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਗ੍ਰੀਨ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹੋ।


