ਤਸਕਰੀ, ਗੁਪਤ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ…ਕਿਵੇਂ ਅਰਬਪਤੀ ਬਣਿਆ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ?
ਹਮਾਸ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਮੁਖੀ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦੀ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡ ਕੋਰ (IRGC) ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਈਆਰਜੀਸੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹਾਨੀਆ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਤੜਕੇ 2 ਵਜੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਲਈ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ।
ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਹਮਲੇ ‘ਚ ਹਮਾਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਨੇ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਦੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦੀ ਈਰਾਨ ਦੇ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਇਕ ‘ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਛਾਪੇਮਾਰੀ’ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਲੋਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕ ਰੋਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਹਾਨੀਆ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਨੇ ਇੰਨੀ ਕਮਾਈ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ।
ਈਰਾਨ ਦੇ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡਸ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਹਾਨੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਸੂਦ ਪੇਜੇਸ਼ਕੀਅਨ ਦੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਗਮ ਲਈ ਈਰਾਨ ‘ਚ ਸੀ। ਹਮਲੇ ‘ਚ ਹਾਨੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਬਾਡੀਗਾਰਡ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਈਰਾਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਨੇ ਹਮਾਸ ਲਈ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।
ਪੈਂਟਹਾਊਸ ਅਤੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ ਹਮਾਸ ਚੀਫ਼
2017 ‘ਚ ਮਿਸਰ ਨੇ ਹਾਨੀਆ ਦੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ‘ਚ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਤੁਰਕੀਏ ਅਤੇ ਕਤਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੋਹਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਹਟਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਹਾਨੀਆ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿਨਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਹਾਨੀਆ ਕਤਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੋਹਾ ‘ਚ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਹਮਾਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹਮਾਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਇਸਮਾਈਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਲਗਭਗ 16 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਦੋਹਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੈਂਟ ਹਾਊਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪੰਜ ਤਾਰਾ ਹੋਟਲ ਵਰਗੀਆਂ ਹਨ। 25 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਗਜ਼ਰੀ ਗੱਡੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜੈੱਟ ਵੀ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੋਟੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਸੀ ਹਮਾਸ ਦਾ ਮੁਖੀ
ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਮਾਸ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹਾਨੀਆ ਹਮਾਸ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਰਾਇਟਰਜ਼ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਰੋਧ “ਹਰ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ – ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਵਿਰੋਧ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਵਿਰੋਧ” ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ਪਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਹਮਾਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਕੋਲ ਇੰਨਾ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ?
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਕੜ ਹੈ। ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਮਿਸਰ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੁਰੰਗ ਤੋਂ ਹਮਾਸ ਮੁਖੀ ਮੋਟੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੰਗ ਰਾਹੀਂ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਾਲ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਨਿਊਜ਼ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਹਾਨੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀਨੀਅਰ ਹਮਾਸ ਨੇਤਾ ਸੁਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ 20 ਫੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਅੰਕੜੇ ਮੁਤਾਬਕ ਸੁਰੰਗ ਅਤੇ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੇ 1700 ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਬਪਤੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਮਾਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਕਤਰ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਈਰਾਨ ਹਰ ਸਾਲ 100 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (837 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦੇ ਕੇ ਹਮਾਸ ਸਮੇਤ ਫਲਸਤੀਨੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਹਮਾਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਪੈਸਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਮਾਸ ਨੇ ਤੁਰਕੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਤੱਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਚ 50 ਕਰੋੜ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹਮਾਸ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਪੈਦਾ
ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਜਨਵਰੀ 1962 ਨੂੰ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਦੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1989 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਇਸਲਾਮਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਰਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਹਾਨੀਆ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਹਮਾਸ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 1985-86 ਵਿੱਚ, ਹਾਨੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਮੁਖੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਉਭਰੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1997 ਵਿਚ ਹਮਾਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੱਦ ਵਧਾਇਆ।
ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦਾ ਫਲਸਤੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨਾ ਇੱਕ ਇਤਫ਼ਾਕ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਹਮਾਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਦੀ 2004 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ, ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ 2006 ਵਿੱਚ ਸੰਸਦੀ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਜੇਤੂ ਬਣਿਆ। ਪਰ ਅਗਲੇ ਹੀ ਸਾਲ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਿਮੂਦ ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਹਾਨੀਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਹਾਨੀਆ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਹਮਾਸ ਦੀ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਇੱਥੇ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਸਾਲ 2017 ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਫਲਸਤੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ।
