ਅਗਨੀਵੀਰ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ? ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸੰਸਦ ‘ਚ ਚੁੱਕਿਆ ਸਵਾਲ

ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ‘ਚ ਹੰਗਾਮੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਗਨੀਵੀਰ ਦੀ ਭਰਤੀ ਲਈ ਅਗਨੀਪਥ ਯੋਜਨਾ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਗਨੀਵੀਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਦਰਜਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਜੇਕਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸੱਤਾ ‘ਚ ਆਈ ਤਾਂ ਇਸ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਹ ਫੌਜ ਦੀ ਸਕੀਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੀਐਮਓ ਦੀ ਸਕੀਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਅਗਨੀਵੀਰ ਯੂਜ਼ ਐਂਡ ਥ੍ਰੋ ਵਾਲਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੈ। ਅਗਨੀਵੀਰ ਉਹ ਸਿਪਾਹੀ ਹਨ ਜੋ 4 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਇਸ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਅਗਨੀਵੀਰ ਸ਼ਹੀਦ ਨੂੰ 1 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਅਗਨੀਵੀਰ ‘ਤੇ ਗਲਤ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਹ ਸਦਨ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਗਨੀਵੀਰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗਾ?

ਅਗਨੀਵੀਰ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ?

14 ਜੂਨ, 2022 ਨੂੰ, ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਲਈ ਅਗਨੀਪੱਥ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਰਤੀ ਲਈ ਉਮਰ 17.5 ਤੋਂ 21 ਸਾਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲੇ ਇੰਡਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਫੌਜ ਨੇ ਦੋ ਬੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 40,000 ਅਗਨੀਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਨੂੰ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਬੈਚ ਫਰਵਰੀ 2023 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਗਨੀਵੀਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਗਨੀਪਥ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਅਗਨੀਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਮਿਆਦ ਸਮੇਤ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ, ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 4 ਸਾਲ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਗਨੀਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਰਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਅਗਨੀਵੀਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 4.76 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਪੈਕੇਜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਚੌਥੇ ਸਾਲ ‘ਚ ਲਗਭਗ 6.92 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਜਾਫਾ ਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਅਗਨੀਵੀਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਤਨਖਾਹ ਦਾ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੇਵਾ ਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਅਗਨੀਵੀਰਾਂ ਦੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ 48 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਗੈਰ-ਅੰਸ਼ਦਾਈ ਬੀਮਾ ਅਤੇ 44 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਅਨੁਗ੍ਰਹਿ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਗਨੀਵੀਰ ਵੱਲੋਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਇਆ ਸੇਵਾ ਫੰਡ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹਰ ਅਗਨੀਵੀਰ ਆਪਣੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਤਨਖਾਹ ਦਾ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੇਵਾ ਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨੀ ਹੀ ਰਕਮ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਕਮ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਅਪਾਹਜ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?

ਜੇਕਰ ਅਗਨੀਵੀਰ ਸੇਵਾ ਦੌਰਾਨ ਅਪੰਗਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਡੀਕਲ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਅਪੰਗਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਹੰਗਾਮੇ ਦਰਮਿਆਨ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਥੋਪਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ 5 ਸਾਲ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਗਨੀਵੀਰ ਨੂੰ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਗਨਵੀਰਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।