ਹਮਾਸ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਸਮਝੌਤੇ ਕੀਤੇ? ਕਿੰਨੇ ਤੋੜੇ, ਕੀ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗਾ ਗਾਜ਼ਾ Plan? ਜਾਣੋ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ਪੁਰਾਣਾ ਟਰੈਕ ਰਿਕਾਰਡ

ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਯੋਜਨਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਚਰਚਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਮਾਸ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ‘ਤੇ, ਇਹ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਅਕਾਊਂਟ Truth ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ, ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਹਮਾਸ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੰਗਬੰਦੀ “ਤੁਰੰਤ” ਲਾਗੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਕੈਦੀਆਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹਮਾਸ ਨੇ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਾਜ਼ਾ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਮਝੌਤਾ ਅਤੇ ਮੱਕਾ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਸੀ?

39 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਹਮਾਸ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

ਹਮਾਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1987 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਇਹ ਇਸਲਾਮੀ-ਫਲਸਤੀਨੀ ਸੰਗਠਨ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਅਤੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝੌਤੇ ਅਕਸਰ ਰਣਨੀਤਕ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਥਾਈ ਹੱਲਾਂ ਵੱਲ ਘੱਟ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਦਬਾਅ ਘਟਾਉਣ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਾਭ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ।

Photo: Getty Images

ਓਸਲੋ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਿੰਸਾ ਜਾਰੀ

1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਓਸਲੋ ਸਮਝੌਤੇ (ਪੀ.ਐਲ.ਓ.-ਇਜ਼ਰਾਈਲ) ਦੌਰਾਨ, ਹਮਾਸ ਬਾਹਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਨੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪੜਾਅ ਨੇ ਸਮਝੌਤਾ-ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਰੂਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਯਾਨੀ ਕਿ, ਇਹ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ।

ਹੁਦਨਾ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਜੰਗਬੰਦੀ

2003 ਵਿੱਚ, ਫਲਸਤੀਨੀ ਧੜਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਹਦਨਾ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਨੇ ਵੀ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੋਕਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਵਿਰਾਮ ਜ਼ਮੀਨੀ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਾਰਨ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਿਹਾ। ਹਮਾਸ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਸੀਮਤ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ-ਨਿਰਭਰ ਜਾਪਦੀ ਸੀ। ਭੜਕਾਹਟ ਜਾਂ ਫੌਜੀ ਦਬਾਅ ਵਧਣ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਢਿੱਲੀ ਪੈ ਗਈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਮੁਗਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕੌਣ ਸੀ?

ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕੀ ਸੀ, ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?

ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਰੂਸ ਦੇ ਜ਼ਾਰ ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਕੀ ਖਰੀਦਦੇ ਅਤੇ ਕੀ ਵੇਚਦੇ ਸੀ?

20062007 ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਮੈਕਾ ਸਮਝੌਤਾ

ਸਾਲ 2006 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ, ਏਕਤਾ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਫਤਹਿ ਨਾਲ ਮੈਕਾ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਾਗਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਂਚੇ ‘ਤੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਕਤਾ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਗਏ।

Photo: Getty Images

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ 2008-2014 ਜੰਗਬੰਦੀ ਸਮਝੌਤਾ

ਮਿਸਰ-ਦਲਾਲਚੀ ਜੰਗਬੰਦੀ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਕਾਸਟ ਲੀਡ (2008-09), ਪਿਲਰ ਆਫ਼ ਡਿਫੈਂਸ (2012), ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟਿਵ ਐਜ (2014) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ। ਇਹ ਸਮਝੌਤੇ ਅਕਸਰ ਡੀ-ਐਸਕੇਲੇਸ਼ਨ, ਰਾਕੇਟ ਫਾਇਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕਰਾਸਿੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ, ਸਰਹੱਦੀ ਝੜਪਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਮਲੇ, ਅਤੇ ਗੈਰ-ਰਾਜ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਹਮਾਸ ਅਕਸਰ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪਾਲਣਾ ਸ਼ਰਤਬੱਧ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ‘ਤੇ ਤੋੜੀ ਗਈ ਸੀ।

20182019 ਗਾਜ਼ਾ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਮਝੌਤਾ

ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਕਤਰ ਦੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਬਿਜਲੀ, ਬਾਲਣ ਅਤੇ ਨਕਦ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਰਾਕੇਟ ਫਾਇਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਛਿੱਟਪੁੱਟ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।

2021 ਜੰਗਬੰਦੀ

ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ 11 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਸਰ ਦੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਹੋਈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਰਹੀ, ਪਰ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਰਾਕੇਟ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਜਾਰੀ ਰਹੇ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧੜਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਉਲੰਘਣਾ

7 ਅਕਤੂਬਰ, 2023 ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕੈਦੀ-ਬੰਧਕ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ‘ਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਵਿਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਸੀਮਤ ਸਮਝਾਂ ਬਣੀਆਂ। ਇੱਥੇ ਵੀ, ਪਾਲਣਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਰਹੀ, ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਜੰਗਬੰਦੀ ਵਿੰਡੋਜ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਤ। ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਮਾਸ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਅਕਸਰ ਰਣਨੀਤਕ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਤੇ ਵਿਚੋਲਗੀ ਵਾਲੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਜਨਤਕ ਐਲਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਚਕਤਾ ਦਿਖਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਲਾਈਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਰਸਮੀ ਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

Photo: TV9 Hindi

ਟਰੰਪ ਦੀ ਕੀ ਹੈ ਯੋਜਨਾ?

ਟਰੰਪ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ 20-ਨੁਕਾਤੀ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

1. ਤੁਰੰਤ ਜੰਗਬੰਦੀ।
2. 72 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਾਰੇ ਬੰਧਕਾਂ (ਬਚੇ/ਬਾਕੀ ਹੋਏ) ਦੀ ਵਾਪਸੀ।
3. ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਵਿੱਚ ਪੜਾਅਵਾਰ ਕਮੀ।
4. ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਹ।
5. ਗਾਜ਼ਾ ਲਈ ਅਸਥਾਈ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਾਸਨ।
6. ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਨਿਗਰਾਨੀ।
7. ਹਮਾਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਸਤਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦਾ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਜ਼ੋਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹਮਾਸ ਨੇ ਕੀ ਮੰਨਿਆ?

ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਮਾਸ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ, ਗਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਫਲਸਤੀਨੀ ਟੈਕਨੋਕਰੇਟਸ ਦੀ ਇੱਕ ਅੰਤਰਿਮ, ਗੈਰ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਇਆ। ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਸ਼ਸਤਰੀਕਰਨ, ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਂਚਾ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾ, ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਇੱਕ ਢਾਂਚਾ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਸਮਝੌਤੇ ਹੋਏ।