ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ… CDS ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਰਣ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ?
CDS General Anil Chauhan on War: ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਣ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਗੱਲਾਂ ਰੱਖੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਭਾਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀ-ਪ੍ਰੇਮੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹਾਂ, ਪਰ ਗਲਤ ਨਾ ਸਮਝੋ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਹਿੰਸਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਮੇਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਹੈ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਲਾਤੀਨੀ ਉਦਾਹਰਣ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ।
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਿੰਨਾਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨਵੀਨਤਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਰਣ ਸੰਵਾਦ 2025 ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜ, ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੈਮੀਨਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੇਗਾ। ਮੇਰੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ, ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
“ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਮਿੱਟ ਗਿਆ”
ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਦੂਜਾ ਰੁਝਾਨ ਜੋ ਮੈਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਮਿੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਯੁੱਧਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਧ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਂ ਪੰਜ Cs ਮੁਕਾਬਲੇ, ਸੰਕਟ, ਟਕਰਾਅ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ। ਤੀਜੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਚੌਥਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੁਝਾਨ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਚਰਚਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਤ ਦਾ ਮਾਪਦੰਡ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਤ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਸ਼ਾਇਦ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, 1971 ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ 95,000 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ। ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮਾਪਦੰਡ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਤਾਲਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਸਟੀਕ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ।
#WATCH | Mhow, MP: At the Ran Samvad, CDS General Anil Chauhan says, “…I hope this particular seminar, apart from technology, will also focus upon what kind of wars will happen in the future, the background for this. In my view, there are four essential trends that I foresee. pic.twitter.com/HiU8gat2iC
— ANI (@ANI) August 26, 2025
ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜੰਗ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ ?
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਟਕਰਾਅ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਬਕ ਸਿੱਖੇ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ‘ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ, ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਆਏ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਏ ਹਾਂ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਭਾਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀ-ਪ੍ਰੇਮੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹਾਂ, ਪਰ ਗਲਤ ਨਾ ਸਮਝੋ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਹਿੰਸਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਮੇਰੀ ਸੋਚ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਹੈ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਲਾਤੀਨੀ ਹਵਾਲਾ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹੋ।
#WATCH | “India has always stood on the side of peace. We are a peace-loving nation, but don’t get mistaken, we cannot be pacifists. I think peace without power is utopian. I like to state a Latin quote which translates, ‘if you want peace, prepare for war’…” says CDS General pic.twitter.com/auyHR1fgWw
— ANI (@ANI) August 26, 2025
ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਆਇਰਨ ਡੋਮ ਜਾਂ ਗੋਲਡਨ ਡੋਮ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ, ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹੱਤਵ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਢਾਲ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।
ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਡੀਆਰਡੀਓ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ QRSAM, VSHORADS ਅਤੇ 5-ਕਿਲੋਵਾਟ ਲੇਜ਼ਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਮਲਟੀ-ਡੋਮੇਨ ISR ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ, ਹਵਾ, ਸਮੁੰਦਰ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ, ਸਪੇਸ ਅਤੇ ਸੈਂਸਰਾਂ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਏਕੀਕਰਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਨੈੱਟਵਰਕ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸਲ-ਸਮੇਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ AI, ਡੇਟਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਵੱਡਾ ਡੇਟਾ, LLM ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣਗੀਆਂ।
