ਈਰਾਨ ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਕੀ ਫਿਰ ਵਧੇਗੀ ਮਹਿੰਗਾਈ?
ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇਰਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੀ ਓਪੇਕ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਤੇਲ ਸਪਲਾਇਰ ਈਰਾਨ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੇਗੀ? ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ?
ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਡਰ ਸੀ, ਉਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਨੇ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੀ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਥਿਰ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡਰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਓਪੇਕ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਤੇਲ ਸਪਲਾਇਰ ਈਰਾਨ ਦਾ ਇਸ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਫੜਨਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ।
ਖੈਰ, ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ 24 ਤੋਂ 48 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਦੇਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁਣਗੀਆਂ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਫਿਰ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਅਤੇ ਮੁੜ ਤੋਂ ਮੁੜਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਲੜਾਈ ਥੋੜੀ ਹੋਰ ਵੀ ਚੱਲੀ ਤਾਂ ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸੰਕਟ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਦੱਸੀਏ ਕਿ ਕਿਵੇਂ?
ਈਰਾਨ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ
ਈਰਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦਾ ਸਗੋਂ ਓਪੇਕ ਦਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਈਰਾਨ ਓਪੇਕ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਕ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਨਾਲ, ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਖਰਚੇ ਵੀ ਵਧਣਗੇ।
ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਖੇਪ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ। ਨਾਮ ਨਾ ਛਾਪਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਸਤੂ ਮਾਹਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਈਰਾਨ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਹ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ $100 ਹੋਵੇਗਾ
ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬੰਦ ਹਨ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 10 ਫੀਸਦੀ ਵਧਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਬ੍ਰੈਂਟ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 100 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜਨ ਵੱਲ ਵਧਣਗੀਆਂ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਮਾਰਚ 2022 ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰੈਂਟ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 120 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਸਭ ਕੁਝ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਈਰਾਨ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਕੀ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਈਰਾਨ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: TCS ਦਾ ਹਾਈਰਿੰਗ ਤੇ ਜ਼ੋਰ, ਟਾਪ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜਾਂ ਤੋਂ 10,000 ਫਰੈਸ਼ਰਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂਇਸ ਲੜਾਈ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾਲ ਹੋਰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੇਗੀ
ਨਾਮ ਨਾ ਛਾਪਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਸਤੂ ਮਾਹਿਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਇੱਕ ਸਾਲ ਹੋਰ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗੀ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਜੋ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਲਈ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ।
ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਫਿਰ ਤੋਂ ਟੀਚੇ ਤੋਂ ਉਪਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਥੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣ ਨਾਲ ਈਂਧਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣਗੀਆਂ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੇਗੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗਾ। ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਚੂਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ 10 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆ ਗਈ ਸੀ।
ਇਹ ਜੰਗ ਪਿਛਲੀਆਂ ਦੋ ਜੰਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਦੋ ਜੰਗਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਹੈ। ਰੂਸ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਤੇਲ ਸਪਲਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਯੂਕਰੇਨ ਇੱਕ ਅਨਾਜ ਸਪਲਾਇਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਤਾਂ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਮਤਾਂ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਹੀ ਐਡਜਸਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦਰਮਿਆਨ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਸ ਵਾਰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਈਰਾਨ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਘੱਟ ਹੋਣੀ ਯਕੀਨੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹੁਣ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਅਸਰ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਓਪੇਕ ਅਤੇ ਮੱਧ ਸਪਲਾਇਰਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗਾ। ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਾਹਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ
ਕੇਡੀਆ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਜੈ ਕੇਡੀਆ ਮੁਤਾਬਕ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ 24 ਘੰਟੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੰਗ ਦਾ ਅਸਰ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਪਰ ਇਹ ਉਛਾਲ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਫਿਲਹਾਲ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਮੁੜ ਮਹਿੰਗਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਜਲਦੀ ਖਤਮ ਨਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਭਰਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵੀ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
