ਕੇਰਲ ‘ਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਦੀਵਾਲੀ? ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ‘ਚ ਕੀ ਮਾਨਤਾਵਾਂ
Diwali 2024: ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਦੀਵਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੱਚੇ ਪਟਾਕੇ ਫੂਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ? ਹਾਂ, ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਉਣ ਸਬੰਧੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ।
Diwali 2024: ਦੀਵਾਲੀ ਨੇੜੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਤਸੁਕਤਾ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੋਈ ਖਾਸ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਇੱਥੇ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮੀਡੀਆ ਹਾਊਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਈ ਗਈ। ਦਰਅਸਲ, ਕੇਰਲਾ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਾਜ ਹੈ ਅਤੇ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੇਰਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 54.73 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੰਦੂ ਹਨ। 26.56 ਫੀਸਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ 18.38 ਫੀਸਦੀ ਈਸਾਈ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿ ਕੇਰਲ ‘ਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਓਨਮ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ
ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਲਟ, ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ, ਪਰ ਓਨਮ ਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਉੱਥੇ ਵਧੇਰੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਅਤੇ ਈਦ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਮੁੱਚੀ ਆਬਾਦੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਕੇਰਲ ਨੇ ਹੁਣ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਕੁਝ ਬਦਲਾਅ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਰਕਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ
ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਦੀਵਾਲੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਨਾ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਲੀ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਮ ਦੀ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੇਰਲ ‘ਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹਨ। ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਨਰਕਾਸੁਰ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪੈਟਰਨ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਲੀ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਾ ਕੇਰਲ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੀਜ਼ਨ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਨਕਦੀ ਫਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਰੀਅਲ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ ਆਦਿ ਦਾ ਮੌਸਮ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਦੇ ਮੌਸਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਲੀ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਾਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਓਨਮ ਮਨਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਸਾਨ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਨਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਦੀਵਾਲੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ‘ਚ ਇਹੀ ਮਾਨਤਾਵਾਂ
ਜੇਕਰ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਥੋੜੇ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਨਰਕ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਰਲਾ ਵਾਂਗ ਇੱਥੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਨਰਕਾਸੁਰ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਬਾਲੀ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੁਆਰਾ ਰਾਖਸ਼ ਬਲੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
