ਅੱਜ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ, ਜਾਣੋ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ, ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਥੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ।
Ganesh Chaturthi 2023: ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮੰਗਲਵਾਰ, 19 ਸਤੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਵਿਸਰਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ‘ਤੇ ਗਣਪਤੀ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗਨੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਖਰੀਦਦੇ ਹਨ, ਗਣਪਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਗਣੇਸ਼ ਮਹੋਤਸਵ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ ਭਾਦਰਪਦ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਵਿਸਰਜਨ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗਣਪਤੀ ਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਮੋਦਕ, ਅਕਿੰਚਨ, ਦੁਰਵਾ, ਨਵੇਦਿਆ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕਾਰਜ ਜਿਵੇਂ ਵਿਆਹ, ਲਗਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬਾਕੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਕਿਸੇ ਤਿਉਹਾਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਘਰ ‘ਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ‘ਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣਪਤੀ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਤੁਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਗਣਪਤੀ ਦੇ ਵਿਸਰਜਨ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ 2023 ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ
ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ 18 ਸਤੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12:39 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਹ ਚਤੁਰਥੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ 19 ਸਤੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 1:43 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ 19 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10:50 ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12:52 ਤੱਕ ਹੈ। ਕੁਝ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ 19 ਸਤੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੀ ਸਵੇਰ 11:07 ਤੋਂ 1:34 ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਕ ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਨੂੰ ਵਿਦਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਅਨੰਤ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਵਿਸਰਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਇਸ ਸਾਲ 28 ਸਤੰਬਰ 2023 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਅਨੰਤ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਵਿਸਰਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ 2023 ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ
- ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰੋ।
- ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਓ।
- ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ।
- ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ।
- ਪੂਜਾ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਕੋਨੇ ‘ਚ ਚੌਕੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੋ।
- ਲਾਲ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾਓ ਅਤੇ ਚਬੂਤਰੇ ‘ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਰੱਖੋ।
- ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ 16 ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅਗਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ।
- ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੱਡੂ ਅਤੇ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਲੱਡੂ ਅਤੇ ਮੋਦਕ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਰ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
- ਉੱਤਰ ਪੂਜਾ ਦੀ ਰਸਮ ਗਣੇਸ਼ ਮਹੋਤਸਵ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਇਹ ਰਸਮ ਕਰਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
- ਗਣੇਸ਼ ਮਹੋਤਸਵ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਗਣਪਤੀ ਵਿਸਰਜਨ ਦੀ ਰਸਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਿਤ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸਰਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਗਣੇਸ਼ ਮਹੋਤਸਵ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭੰਡਾਰਾ ਆਦਿ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲੋ।
