Ganesh Chaturthi 2024: ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮੋਦਕ, ਕੀ ਹੈ ਕਾਰਨ?
Ganesh Chaturthi Modak Bhog: ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਥੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤਕ ਸਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਬੱਪਾ ਦਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ ਦੌਰਾਨ, ਲੋਕ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਪਾ ਨੂੰ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਬੱਪਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ? ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ?
Ganesh Chaturthi Modak Bhog: ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਦਕ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਧੂਰੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਬੱਪਾ ਨੂੰ 21 ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਲੰਬੋਦਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਪਰ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਥਾ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਹੈ।
ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਸੌਂ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲੱਗੇ। ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਹਲਬਰ ਨਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਦੰਦ ਟੁੱਟ ਗਿਆ।
ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਖੁਆਓ ਮੋਦਕ
ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਦੰਦ ਟੁੱਟਣ ਕਾਰਨ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਚਬਾਉਣ ‘ਚ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਬੱਪਾ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੋਦਕ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਏ। ਮੋਦਕ ਬਹੁਤ ਨਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਬਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਲਈ ਮੋਦਕ ਖਾਧੇ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਮੋਦਕ ਗਜਾਨੰਦ ਦੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪਕਵਾਨ ਬਣ ਗਿਆ।
ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ 21 ਮੋਦਕਾਂ ਦਾ ਭੋਗ
ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ, ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਅਨੁਸੂਈਆ, ਰਿਸ਼ੀ ਅਤਰੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਘਰ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੁੱਖ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਭੁੱਖ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਪਰ ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਦਾ ਪੇਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਭਰਿਆ। ਬੱਪਾ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਅਨੁਸੂਯਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਖੁਆਏ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ
ਜਦੋਂ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਭੁੱਖ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਦੇਵੀ ਅਨੁਸੂਈਆ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਮਿੱਠਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੇਟ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਠਾਈ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਧਾ, ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਨੇ ਡਕਾਰ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟ ਗਈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟ ਗਈ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਵੀ 21 ਵਾਰ ਡਕਾਰ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਦੇਵੀ ਅਨੁਸੂਈਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਿੱਠਾ ਮੋਦਕ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਣੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਮੋਦਕ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।
