ਪਤੰਜਲੀ ਤੋਂ ਜਾਣੋ ਕਦੋਂ, ਕਿੰਨਾ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ?

ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ‘ਪਾਣੀ ਜੀਵਨ ਹੈ’, ਪਰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਣੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਦਵਾਈ ਵਾਂਗ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪਾਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ, ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸਾਡੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਪਿਆਸ ਲੱਗਣ ‘ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ-ਸਮਝੇ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਠੰਡਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬਾਸੀ, ਖਾਣੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾਂ ਖਾਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ। ਪਰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੇ ਕਈ ਨਿਯਮ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਸ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਦਿਨ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਸਮੇਂ ਇਸਨੂੰ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪੀਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਕੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਆਯੁਰਵੈਦ ‘ਤੇ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਦ ਸਾਇੰਸ ਆਫ਼ ਆਯੁਰਵੇਦ’ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੇ ਸਹੀ ਨਿਯਮ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ?

ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਂਹ, ਝਰਨੇ ਜਾਂ ਸਾਫ਼ ਖੂਹਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਹਲਕਾ, ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਪਾਣੀ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਾਂਬੇ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘੜੇ ਵਿੱਚ) ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੂਜੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ?

ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੀ, ਤਾਂ ਜ਼ਹਿਰ ਵਰਗੇ ਤੱਤ ਅੰਦਰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਵੀ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭੋਜਨ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਦਵਾਈ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਭੋਜਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੇ ਨਿਯਮ

ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਪਾਣੀ ਕਦੋਂ ਪੀਣਾ ਹੈ’ ਇਸਦਾ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਖਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਰਸ ਪਤਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਅੱਧਾ ਪਚਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਚਕਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਐਸਿਡਿਟੀ ਅਤੇ ਭਾਰੀਪਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਆਯੁਰਵੇਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 45 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਘਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ ਫੈਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੁਹਾਡਾ ਏਅਰ ਪਿਊਰੀਫਾਇਰ? ਜਾਣੋ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ

ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਦੇਸੀ ਸਨੈਕ, ਨਾ ਲੱਗੇਗੀ ਠੰਡ, ਹੈਲਥ ਵੀ ਰਹੇਗੀ ਪਰਫੈਕਟ

ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਸਾਂ 'ਚ ਜੰਮ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਖੂਨ? ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਖ਼ਤਰਾ?

ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨੁਕਸਾਨ

ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗਰਮੀ ਜਾਂ ਥਕਾਵਟ ਵਿੱਚ ਫਰਿੱਜ ਦਾ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਇਸਨੂੰ ਸਰੀਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਆਦਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਗੈਸ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਸੁਸਤੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਲਗਮ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ੁਕਾਮ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਕਿਨ ਦੇ ਰੋਗ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕੋਸਾ ਜਾਂ ਕਮਰੇ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਗੰਦਾ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ

ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪੀਓ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੰਦਾ ਪਾਣੀ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੰਗ, ਸੁਆਦ, ਗੰਧ ਜਾਂ ਛੂਹ ਅਜੀਬ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਚੰਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਅਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਪੇਟ ਦਰਦ, ਚਮੜੀ ਰੋਗ, ਕਬਜ਼, ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਐਲਰਜੀ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਜਿਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਸਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ, ਇਸਨੂੰ ਤਾਂਬੇ ਜਾਂ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਭਰੋ ਜਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਫਿਲਟਰ ਕਰੋ।

ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਲਾਭਦਾਇਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਗੈਸ, ਪੇਟ ਫੁੱਲਣਾ, ਹਿਚਕੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਕਾਮ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਉਬਾਲ ਕੇ ਪੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਤ੍ਰਿਦੋਸ਼ (ਵਾਤ, ਪਿੱਤ, ਕਫ) ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਮਾ, ਖੰਘ, ਬੁਖਾਰ ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਉਸ਼ਨੋਦਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਬਲਗਮ ਨੂੰ ਪਿਘਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।