ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਿਫਟ ਟੈਕਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈਰਾਨ
Union Budget 2024-25: ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 1958 ਵਿੱਚ ਤੋਹਫ਼ੇ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਇਹ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਆਓ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਹ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਕੀ ਸੀ।
ਸੰਸਦ ਦਾ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਆਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟੈਕਸਾਂ ‘ਚ ਛੋਟ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਉੱਠ ਰਹੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 1958 ‘ਚ ਗਿਫਟ ਟੈਕਸ ਲਗਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਇਹ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਨੂੰ ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਮਦਨ ਕਰ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 2004 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੈ। ਆਓ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਕੀ ਸੀ।
ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼
ਸਾਲ 1958 ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਟੀਟੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮਾਚਾਰੀ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1958-59 ਦਾ ਆਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਹੋਏ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਟੈਕਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖਾਸ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਟੈਕਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਰੋਕਣ ਲਈ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਨਵਾਂ ਟੈਕਸ
1958 ਦਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਵੇਂ ਟੈਕਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਜਾਂ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਇਦਾਦ ਡਿਊਟੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਸਗੋਂ ਆਮਦਨ ਕਰ, ਵੈਲਥ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਖਰਚ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਤਰੀਕਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਗਿਫਟ ਟੈਕਸ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਗਿਫਟ ਟੈਕਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਵਾਂ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਪਤਨੀ ਨੂੰ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਟੈਕਸ
ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤੋਹਫ਼ੇ ਟੈਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣ ‘ਤੇ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਸੀਮਾ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਤੋਹਫਾ ਦੇਣ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਕਤੂਬਰ 1998 ਵਿੱਚ ਗਿਫਟ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੋਹਫੇ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਟੈਕਸ ਸਾਲ 2004 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਹਿੱਸਾ
ਨਵਾਂ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਮਦਨ ਕਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 56(2) (vi) ਦੇ ਤਹਿਤ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਹੁਣ ਤੋਹਫ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਨਕਦ ਤੋਹਫ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਕੇ ਟੈਕਸ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਤੋਹਫ਼ਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਕੀਮਤ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜੋੜ ਕੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
