Technology ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਟੈਲੀਕਾਮ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੱਕ, ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੀ-ਕੀ ਦਿੱਤਾ?
Rajiv Gandhi Birth Anniversary: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਹੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿੱਖਿਆ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਲੈਬਾਂ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਈਟੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਧਾਰ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਭਾਰਤ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਵੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਨਾਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਵੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜੀਵ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਨਵੀਨਤਾ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਨੀਂਹ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਗਾਈ ਗਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਆਈਟੀ, ਟੈਲੀਕਾਮ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਜਨਮ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ‘ਤੇ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1984 ਅਤੇ 1989 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਧਾਰਤ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਵੱਲ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਦੇ ਮੋਢੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਨੀਤੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਅਧਾਰਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਯਾਤ-ਮੁਖੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਘਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ ਆਈਟੀ, ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਇਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਹੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿੱਖਿਆ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਲੈਬਾਂ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਈਟੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਧਾਰ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਭਾਰਤ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬੈਂਕਾਂ, ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਡਾਕਘਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਟੈਲੀਕਾਮ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ
ਰਾਜੀਵ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਵੇਲੇ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟੈਲੀਫੋਨ ਇੱਕ ਸੁਪਨਾ ਸੀ। ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਟੈਲੀਫੋਨ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ੋਨ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਸਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸਵਿਚਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੀ-ਡੀਓਟੀ ਵਰਗੇ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਵਿੱਚਾਂ, ਡਿਜੀਟਲ ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟੈਲੀਕਾਮ ਬੂਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਅੱਜ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਅਤੇ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਨ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਵਿੱਤੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੇ ਕੇ ਸਥਾਨਕ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿਖਾਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 73ਵੀਂ ਅਤੇ 74ਵੀਂ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੋਧਾਂ ਲਈ ਸੰਕਲਪਿਕ ਅਤੇ ਨੀਤੀਗਤ ਤਿਆਰੀਆਂ ਪਰਿਪੱਕ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਖਰੀ ਮੀਲ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਸਥਾਨਕ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਿਆਉਣਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੋਧਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ।
ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵੱਲ ਪਾਠਕ੍ਰਮ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਨਿੱਜੀ ਕਾਲਜ ਖੁੱਲ੍ਹਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ, ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸਿੱਖਿਆ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਹੁਨਰ-ਅਧਾਰਤ ਸਿੱਖਿਆ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ
ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਪੀ.ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਲਾਇਸੈਂਸ-ਰਾਜ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਕੀਤਾ। ਆਯਾਤ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਖਪਤਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰ-ਅਧਾਰਤ ਸੂਚਕਾਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਇਆ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਖੋਜ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ
ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੂਰਸੰਚਾਰ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ, ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਤਾਲਮੇਲ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ-ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋਇਆ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਈ-ਗਵਰਨੈਂਸ ਦੀ ਧਾਰਨਾ
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਡੇਟਾ-ਅਧਾਰਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਨੂੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਰਾਓ ਸਰਕਾਰ ਸੀ, ਅਟਲ ਸਰਕਾਰ ਸੀ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਸੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ। ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅੱਜ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਰਿਕਾਰਡ-ਕੀਪਿੰਗ ਅਤੇ ਸੇਵਾ-ਸਪੁਰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਯਤਨਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਡਿਜੀਟਲੀਕਰਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਡਿਜੀਟਲ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਯੁਵਾ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਵਿਕਾਸ
ਰਾਜੀਵ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹੁਨਰ ਵਿਕਾਸ, ਉੱਦਮਤਾ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਯੁਵਾ ਸੰਗਠਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਸ਼ਾਂਤੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਵਾਦ
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਗਾਵਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ, ਸਮਝੌਤਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ-ਮੁਖੀ ਪਹੁੰਚ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਸਾਮ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਖੇਤਰੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਨ। ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਇਸ ਲੜੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵੀ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ LTTE ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ
ਰਾਜੀਵ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਜਿਸ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਇਆ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ-ਅਧਾਰਤ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਜਨ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਾਧਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰਵੱਈਏ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਹਿੱਤ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨੂੰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ, ਸਥਾਨਕ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਥਾਗਤ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਰ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਕਦਮਾਂ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੇ 1990 ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਆਰਥਿਕ, ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ।
