ਜਾਣੋ ਕੌਣ ਹਨ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਰਤਨ
Bharat Ratna Award: ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੁਤਤਰੰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਚੱਲੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਣ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਤਾਜਪੁਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਨ ਨਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜਨਨਾਇਕ ਕਰਪੁਰੀ ਠਾਕੁਰ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ, ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੋ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਨੇ। ਕਰਪੁਰੀ ਨੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ 26 ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 22 ਦਸੰਬਰ 1970 ਤੋਂ 2 ਜੂਨ 1971 ਤੱਕ ਅਤੇ 24 ਜੂਨ 1977 ਤੋਂ 21 ਅਪ੍ਰੈਲ 1979 ਤੱਕ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।
ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਜਨਵਰੀ 1924 ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਮਸਤੀਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਨਾਈ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗੋਕੁਲ ਠਾਕੁਰ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸਨ। ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਪਟਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ।
1952 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ
ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 1952 ਵਿੱਚ, ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਿਹਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਉਸਨੇ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਟਿਕਟ ‘ਤੇ ਤਾਜਪੁਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਜਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਚਾਰ ਵਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ। 1967 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦਾ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।1970 ਵਿੱਚ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਤਾਂ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਲ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਿੱਸਾ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਦਾ
ਜਦੋਂ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਦਾ ਨਾਂ ਚਰਚਾ ‘ਚ ਆਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਕ ਪੁਰਾਣੀ ਘਟਨਾ ਵੀ ਯਾਦ ਆਈ ਹੈ। 80ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਨ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਦਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜੀਪ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਵਿਧਾਇਕ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਜੀਪ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੋ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਕਾਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦੀ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਲੀਨਤਾ ਲਈ, ਉਸਨੂੰ ਜਨਨਾਇਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਕੀ ਹੈ… ਅਤੇ ਇਹ ਪਦਮ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ 2 ਜਨਵਰੀ 1954 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ, ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਿੰਤਕ, ਵਿਗਿਆਨੀ, ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤ ਰਤਨ 1954 ਵਿੱਚ ਡਾ: ਸਰਵਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸਨ। 1954 ਤੱਕ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਾ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਰਤਨ 1955 ਤੋਂ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 48 ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2019 ਵਿੱਚ, ਨਾਨਾਜੀ ਦੇਸ਼ਮੁਖ (ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ) ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਰਤਨ, ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਭੁਪੇਨ ਹਜ਼ਾਰਿਕਾ (ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ) ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ( ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ) ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਰਤਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 49ਵੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਣਗੇ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪਦਮ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਰਸਮੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਤ, ਪੇਸ਼ੇ, ਅਹੁਦੇ ਜਾਂ ਲਿੰਗ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਹਰ ਸਾਲ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਜ਼ਟ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
