ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕ ਸਭਾ 2024 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੱਕ, ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ-ਕਦੋਂ ਬਣਾਇਆ ਕੰਗਾਲ?
ਪਿਛਲੇ 3 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ 'ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਆਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। 1992 'ਚ ਜਦੋਂ ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ ਦਾ ਘੋਟਾਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ 'ਚ ਕਰੀਬ 13 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ 2008 ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ, 2015 ਦਾ ਚੀਨ ਸੰਕਟ, ਨੋਟਬੰਦੀ, ਕੋਵਿਡ ਵਰਗੇ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਗਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਟੈਰਿਫ ਵਾਰ ਤੇ ਮੰਦੀ ਦੇ ਡਰ ਨੇ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਕਰੀਬ 5 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 20 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਸੈਂਸੈਕਸ ‘ਚ 3,939.68 ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਫਟੀ ‘ਚ ਵੀ 1,160 ਅੰਕਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਆਈ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਕਰੀਬ 6 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ‘ਚ 31 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਿਛਲੇ 3 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਮੌਕੇ ਆਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। 1992 ‘ਚ ਜਦੋਂ ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ ਦਾ ਘਪਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਇਕ ਦਿਨ ‘ਚ ਕਰੀਬ 13 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਸੀ। 2008 ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੁੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ? 2015 ਅਤੇ 2016 ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਠੀਕ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਕੋਵਿਡ ਨੇ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਅਤੇ 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 13 ਫੀਸਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਿੱਗ ਗਿਆ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ 1992 ਤੋਂ 2024 ਤੱਕ ਕਿਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।
ਸ਼ੇਅਰ ਮਾਰਕੀਟ ਕਰੈਸ਼
1992 ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ ਘੁਟਾਲਾ
ਅਪ੍ਰੈਲ 1992 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੈਂਸੈਕਸ ਗਿਰਾਵਟ: 29 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ 570 ਅੰਕ (12.77 ਫੀਸਦ)
ਕਾਰਨ: ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ, ਬਿਗ ਬੁਲ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ 1,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਧੋਖਾ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖਿਡੌਣਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਘੁਟਾਲੇ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਫੈਲ ਗਈ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ 4,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸੇਬੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।
2008 ਗਲੋਬਲ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ
ਜਨਵਰੀ 2008 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 2009 ਤੱਕ ਹੋਇਆ
ਸੈਂਸੈਕਸ ਕਰੈਸ਼: 61.5% ਗਿਰਾਵਟ (21,206 ਤੋਂ 8,160)
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਨ: 21 ਜਨਵਰੀ 2008 ਨੂੰ 1,408 ਅੰਕ (7.4%)
ਕਾਰਨ: ਲੇਹਮੈਨ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਈ. ਨੇ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਨਕਦੀ ਕਢਵਾਈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੰਦੀ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: ਖਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬੈਂਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇ। 2010 ਤੱਕ, ਸੈਂਸੈਕਸ ਨੇ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ।
ਚੀਨ 2015 ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ
ਘਟਨਾ: ਅਗਸਤ 24, 2015
ਸੈਂਸੈਕਸ ਡਿੱਗਿਆ: 1,624 ਅੰਕ (5.94%)
ਕਾਰਨ : ਚੀਨ ਦੇ ਯੂਆਨ ‘ਚ ਗਿਰਾਵਟ, ਗਲੋਬਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਘਬਰਾਹਟ। ਬ੍ਰੈਗਜ਼ਿਟ ਜੈਟਰ ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਤੇਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵੀ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਿਆ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 7 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਚੇਤਾਵਨੀ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਗਲੋਬਲ ਸਬੰਧ ਟੁੱਟ ਗਏ।
2016 ਨੋਟਬੰਦੀ
9 ਨਵੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਹੋਇਆ
ਸੈਂਸੈਕਸ ਗਿਰਾਵਟ: 1,689 ਅੰਕ (6.12%)
ਨਿਫਟੀ: 541.3 ਅੰਕ (6.33 %)
ਕਾਰਨ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਤੋ ਰਾਤ 500 ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਮਚ ਗਈ, ਰੁਪਿਆ ਡਿੱਗਿਆ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: ਮਾਰਕੀਟ ਕੈਪ ਵਿੱਚ 3-4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ। ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਰੀਅਲਟੀ ਵਰਗੇ ਭਾਰੀ ਸੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਪਈ।
2020 ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਰੈਸ਼
ਇਵੈਂਟ: 23 ਮਾਰਚ, 2020
ਸੈਂਸੈਕਸ ਡਿੱਗਿਆ: 3,935 ਅੰਕ (13.15%) – ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ
ਨਿਫਟੀ ਹੇਠਾਂ: 1,135 ਅੰਕ (13%)
ਕਿਉਂ: ਲਾਕਡਾਊਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਰਤ ਬੰਦ ਦੇ ਐਲਾਨ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹੋਈ ਇਸ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 14.22 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।
2024-2025 ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ
ਮਿਆਦ: ਜੂਨ 2024 ਸਤੰਬਰ
ਗਿਰਾਵਟ: ਸੈਂਸੈਕਸ -5.22% (4,389 ਅੰਕ); ਨਿਫਟੀ -6.10% (1,419.4 ਅੰਕ)
ਕਾਰਨ: 4 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਭਾਜਪਾ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦਾ ਬਹੁਮਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਐਗਜ਼ਿਟ ਪੋਲ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐਨਡੀਏ ਨੂੰ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਮਿਲੇਗਾ।
ਪ੍ਰਭਾਵ: ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ 8 ਤੋਂ 9 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੈਂਸੈਕਸ ਅਤੇ ਨਿਫਟੀ 5 ਤੋਂ 6 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਬੰਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 31 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
