Guru Hargobind Sahib: ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਜੋ ਬਣ ਗਈ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਜਾਣੋਂ ਇਤਿਹਾਸ
Gwalior Da Qila: ਇੱਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਜੋ ਕਾਫੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਬਣੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੁਗਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਬੰਦੀ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕੈਦੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾ ਕੈਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ਤੇ ਬਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਕੈਦੀ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਲਿਹਾਜ਼ਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੀ ਐਥੇ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਾਹਿਬ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਆਪਣੇ ਚਰਮ ਸੀਮਾ ਤੇ ਸੀ। ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖਾਂ ਅੰਦਰ ਮੁਗਲਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਰੋਸ ਦੀ ਲਹਿਰ ਸੀ। ਉੱਧਰ ਮੁਗਲ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੰਨਣ ਲੱਗ ਗਏ ਸਨ।
ਅੱਜ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 403 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1621 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਾਹਿਬ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਝੂਠੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ।
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਿਲ੍ਹਾ ਜੋ ਕਾਫੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਬਣੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੁਗਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਬੰਦੀ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕੈਦੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾ ਕੈਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ਤੇ ਬਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਕੈਦੀ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਲਿਹਾਜ਼ਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੀ ਐਥੇ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਬਿਮਾਰ ਹੋਇਆ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ
ਜਦੋਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਨ ਤਾਂ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਗੜਨ ਲੱਗੀ। ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋਏ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਕੀਰ ਆਉਂਦੇ ਅਤੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ। ਅਜਿਹਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖ ਰਾਜੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ।
52 ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਮੁਗਲ ਸਾਸ਼ਨ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੀਲੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ ਨੇ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਇਹ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਬੰਦੀ ਰਾਜੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜੇਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ 52 ਕਲੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਝੋਲਾ ਪਹਿਨਿਆ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੰਗਤ ਹੁਣ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਦਾਤਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਕਹਿ ਕੇ ਪੁਕਾਰਦੀ ਹੈ।
