ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ‘ਚਿੱਟਾ ਸੋਨਾ’? ਜਾਣੋਂ ਮਖਾਣੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
Makhana Harvesting: ਮਖਾਨੇ ਨੂੰ ਸੁਪਰਫੂਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਖਾਨਾ ਬੋਰਡ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤਲਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਗਏ ਮਖਾਨੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਆਓ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ।
ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅੱਠਵਾਂ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਖਾਨੇ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਖਾਨੇ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਿਰਫ਼ ਬਿਹਾਰ ਹੀ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਖਾਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਖਾਨਾ ਬੋਰਡ ਦੇ ਗਠਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਮਖਾਨੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਖਾਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਿਹਾਰ ਦੇ 10 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਖਾਨਾ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸੀਤਾਮੜੀ, ਮਧੂਬਨੀ, ਦਰਭੰਗਾ, ਸੁਪੌਲ, ਸਹਰਸਾ, ਮਧੇਪੁਰਾ, ਅਰਰੀਆ, ਪੂਰਨੀਆ, ਕਟਿਹਾਰ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਨਗੰਜ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਖਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ GI Tag ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਖਾਨਾ ਕਿਵੇਂ ਉਗਦਾ ਹੈ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਖਾਨਾ ਕਮਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਦਾ ਬੀਜ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਖਾਨਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਲਾਅ ਜਾਂ ਟੋਏ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਲਾਅ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜਦੇ ਸਮੇਂ, ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। 30 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੀਜ ਪੁੰਗਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਗੰਦਗੀ ਸਾਫ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੋਤਾਖੋਰੀ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਬਾਂਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਹਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਮਲ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਮੈਲ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਾਫ਼ ਕੀਤੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਥੈਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ Cylindrical Container ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਸ Container ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਰੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਬੀਜ ਸਮੂਦ ਹੋ ਜਾਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਬੀਜ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3 ਘੰਟੇ ਲਈ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫਰਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦਾ ਤਿਆਰ
ਜਦੋਂ ਮਖਾਨੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਾਂਸ ਦੇ Container ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਤਾਪਮਾਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਇਸ ‘ਤੇ ਗਾਂ ਦੇ ਗੋਬਰ ਦਾ ਲੇਪ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਤਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਪਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਬੀਜ ਫਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਚਿੱਟਾ ਮਖਾਨਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮਖਾਨਾ
ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕ ਮਖਾਨਾ ਖਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਹਲਕੇ ਸਨੈਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
