ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ‘ਬਾਬਰਬਾਣੀ’ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਬਾਰੇ ਕੀ-ਕੀ ਲਿਖਿਆ?
Guru Nanak Dev Ji's death anniversary: ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਉਹ ਬਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਆਸਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾਰਬਾਣੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ (1469-1539) ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ‘ਚ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੇ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਧਾਰਕ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਨਿਡਰ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੇ ਜਾਤੀਵਾਦ, ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਧਾਰਮਿਕ ਕਰਮਕਾਂਡ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੇ ਦਮਨਕਾਰੀ ਸਵਰੂਪ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਅਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ?
ਬਾਬਰ ਦਾ ਹਮਲਾ
16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਰਿਹਾ। ਲੋਧੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1526 ਵਿੱਚ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੀਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।
Photo: TV9 Hindi
ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਕਤਲੇਆਮ, ਲੁੱਟਮਾਰ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾੜਿਆ ਗਿਆ। ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆ।
ਕੀ ਹੈ ਬਾਬਰਬਾਣੀ?
ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਉਹ ਬਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਆਸਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾਰਬਾਣੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪਰਪੰਚ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਕੁਚਲਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਅੱਤਿਆਚਾਰ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅੱਤਿਆਚਾਰ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਜਾਕੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਮਰਤਾ ਨੂੰ ਕੁਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ: ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਮਸਜਿਦਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੱਤਾ ਦੀ ਹਵਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ।
ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਖੂਨ-ਖਰਾਬਾ: ਬਾਬਰ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਾੜ ਦਿੱਤੇ, ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੇਕਸੂਰਾਂ ਦਾ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਖੂਨ ਵਹਾਇਆ।
ਸੱਤਾ ‘ਤੇ ਚੁੱਕੇ ਸਵਾਲ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ, ਕੀ ਜਦੋਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੱਤਾ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਕਦੇ ਵੀ ਸਥਾਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ।
ਨਿਆਂ ਲਈ ਸੱਦਾ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੀ ਸੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼
ਧਰਮ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਧਰਮ ਦਾ ਅਰਥ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਸੱਤਾ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਾਨਵਤਾਵਾਦ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਪਰੇ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ।
ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ: ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪਲਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 22 ਸਤੰਬਰ, 1539 ਨੂੰ ਕਰਤਾਰਪੁਰ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪਲਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਥਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਮਾਂ ਨੇੜੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਹ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਿੰਦੂ ਸਸਕਾਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਫ਼ਨਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਚੁਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਫੁੱਲ ਮਿਲੇਗਾ ਉਹ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰੇਗਾ।” ਜਦੋਂ ਚੇਲੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵਾਪਸ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਦੋਵੇਂ ਫੁੱਲ ਅਜੇ ਵੀ ਤਾਜ਼ੇ ਸਨ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਉਥੇ ਚਿਤਾ ਸਜਾਈ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਉਸੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਕਬਰ ਬਣਾਈ। ਅੱਜ ਵੀ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸਾਹਸੀ ਕਵੀ ਵੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਨਾ ਤਾਂ ਹਿੰਦੂ, ਨਾ ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਆਤਮਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਹਿੰਸਕ ਹਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਫੁੱਲ ਮੁਰਝਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੱਤਾ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਅਸਥਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਦਇਆ ਸਦੀਵੀ ਹਨ।
ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਾਂਘਾ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਇੱਕ ਸੰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਸਤਿਕਾਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਕਈ ਸਿਧਾਂਤਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾ, ਕਰਮ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
Photo: TV9 Hindi
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਈਸ਼ਵਰਵਾਦ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਿਮ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੀਰ (ਸੰਤ) ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਦੀ ਹੋਂਦ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।
ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦਾ ਅਸਲ ਸਾਰ ਪਿਆਰ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇੱਥੇ, ਸਿੱਖ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਸਾਰੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੰਡਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
Author – Dinesh Pathak (TV9 Bharatvarsh)
