ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵਹਾਇਆ ਖੂਨ, ਪੜ੍ਹੋ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੱਤਾ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚੱਲਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਉਹ ਰਜ਼ੀਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਗੁਲਾਮ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਕੁਤਬੁੱਦੀਨ ਐਬਕ ਦੀ ਪੋਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ।

ਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਕੁਤੁਬੁੱਦੀਨ ਐਬਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦਾ ਜਵਾਈ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣਿਆ। ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੀ ਧੀ ਰਜ਼ੀਆ ਦਾ ਜਨਮ 1205 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਦਾਯੂੰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਜਲਾਲਤ-ਉਦ-ਦੀਨ ਰਜ਼ੀਆ ਸੀ। ਕਈ ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਮਸ-ਉਦ-ਦੀਨ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਧੀ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਰਜ਼ੀਆ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਘੋੜਸਵਾਰ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਮਿਲਟਰੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸੇ ਲਈ ਰਜ਼ੀਆ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੀਤਾ ਫੈਸਲਾ

ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਗਵਾਲੀਅਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਰਜ਼ੀਆ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ। ਵਾਪਸ ਆਉਣ ‘ਤੇ, ਉਹ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਚੁਣਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰੁਕਨੂਦੀਨ ਫਿਰੋਜ਼ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਖਤ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੁਕਨ-ਉਦ-ਮਲੂਕ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਲਗਭਗ ਸੱਤ ਮਹੀਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਸਾਲ 1236 ਵਿੱਚ ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਸ਼ਾਸਕ ਹੋਈ ਅਤੇ 1236 ਵਿੱਚ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਖਤ ਤੇ ਬੈਠਣ ਨਾਲ, ਸਲਤਨਤ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਰਜ਼ੀਆ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਸ਼ਾਸਕ ਵੀ ਬਣੀ।

ਰੂੜੀਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਤਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਆਈ

ਇਹ ਹੋਰ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣਨਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਘੜਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਵਜ਼ੀਰ ਨਿਜ਼ਾਮ-ਅਲ-ਮੁਲਕ ਜੁਨੈਦੀ ਨੇ ਸੁਲਤਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਸੁਲਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ‘ਤੇ, ਅਵਧ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਤਬਾਸ਼ੀ ਮੁਈਜੀ ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਗੰਗਾ ਪਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਵਿਰੋਧੀ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਨਕਸਲੀ, ਕੱਟੜਪੰਥੀ, ਮਾਓਵਾਦੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?

ਪਰਲੋ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਇਸ ਬੀਜ ਨੂੰ ਤਬਾਹ, ਜਾਣੋ ਡੂਮਸਡੇ ਵਾਲਟ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣ ਲਵੋ ਆਪਣੇ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ

ਯਾਕੂਤ ਤੇ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ‘ਤੇ ਭੜਕੇ ਅਲਟੂਨੀਆ

ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਸਿੱਦੀ ਗੁਲਾਮ ਜਮਾਲ-ਉਦ-ਦੀਨ ਯਾਕੂਤ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਉਹ ਸਲਤਨਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਮੁਖੀ ਮਲਿਕ ਇਖਤਿਆਰ-ਉਦ-ਅਲਤੂਨੀਆ, ਰਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਯਾਕੂਤ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਅਲਟੂਨੀਆ ਅਤੇ ਰਜ਼ੀਆ ਇਕੱਠੇ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਖੁਦ ਰਜ਼ੀਆ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਯਾਕੂਤ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਜ਼ੀਆ ਇਸ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਬਹਿਰਾਮ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਸੁਲਤਾਨ ਨੇ ਕੀਤਾ ਕਤਲ

ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਅਲਟੂਨੀਆ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਵਧੇ ਤਾਂ ਬਹਿਰਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਅਤੇ 13 ਅਕਤੂਬਰ 1240 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਯਾਨੀ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਰਜ਼ੀਆ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੁਲਤਾਨ ਰਹੀ, ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਦੀ ਅੱਜ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਮਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ

ਰਜ਼ੀਆ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਖਤ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਸੁਲਤਾਨ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਕੋਈ ਵੀ ਔਰਤ ਸੱਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੀ, ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਸੀ। ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ।

ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ, ਸਕੂਲਾਂ, ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਰਜ਼ੀਆ ਨੇ ਕਾਰੀਗਰੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ।