ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਕਬਜ਼ਾ? ਚੀਨੀ ਰਾਜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਗਲਤੀ ਨੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਇਤਿਹਾਸ
How Mongol captured China: ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਅਤੇ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਕੇ ਮੰਗੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 19 ਮਾਰਚ, 1279 ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਮੰਗੋਲ ਰਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਚੀਨ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਮਰਾਜ ਕਿਵੇਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁਗਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਤ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਮੰਗੋਲਾਂ ਤੇ ਪਿਤਾ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਅਤੇ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਕੇ ਮੰਗੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 19 ਮਾਰਚ, 1279 ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਮੰਗੋਲ ਰਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ‘ਤੇ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਮਰਾਜ ਕਿਵੇਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ।
ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਾਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਸਾਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 960 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਤਰ ਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਗੈਰ-ਚੀਨੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।
ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1127 ਵਿੱਚ ਜੁਰਚੇਨ ਨੇ ਸਾਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਾਮਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਮਰਾਜ ‘ਤੇ ਬਾਹਰੀ ਦਬਾਅ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1200 ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ
ਚੰਗੀਜ਼ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮੰਗੋਲਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹਾਨ ਖਾਨ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੀ ਫੌਜ ਬਣਾਈ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਕੋਰੀਆਈ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਤੱਕ ਏਸ਼ੀਆ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਲਿਆ।
ਇਸੇ ਲਈ ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ 1205 ਤੋਂ 1279 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਈ ਵਾਰ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਸਾਂਗ ਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਨ ਦੇ ਦੂਤ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ
ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਸਾਂਗ ਨੂੰ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਿਰ ਸਾਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਕੋਲ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਸੀ। ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਨ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਜਦੂਤ ਵੀ ਭੇਜਿਆ, ਪਰ ਸਾਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਨ ਨੇ 1267 ਵਿੱਚ ਸਾਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ।
ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਚੀਨ
1273 ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਆਂਗਯਾਂਗ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੰਗੋਲ ਯਾਂਗਜ਼ੀ ਨਦੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸੋਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਸੌਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੌਂਗ ਸ਼ਾਸਕ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸੋਂਗ ਸਮਰਾਟ ਨੇ ਗੁਆਂਗਜ਼ੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਤੇ ਫਿਰ ਕਿਸ਼ਤੀ ਰਾਹੀਂ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਛੱਡ ਕੇ ਟਾਪੂ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਮਾਰਚ 1279 ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਸੋਂਗ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਆਖਰੀ ਸਾਂਗ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਡੁੱਬ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੀਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਵੀ ਵਧਦੀ ਰਹੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਿਆ। ਸ਼ੁਯੁਆਨ ਚਾਂਗ ਨੇ 1369 ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੀਜਿੰਗ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮੇਂ ਨੇ ਇੱਕ ਮੋੜ ਲਿਆ ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੰਗੋਲੀਆ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਫੈਲਾਇਆ। ਜਿਹੜੇ ਮੰਗੋਲ ਕਦੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ।
ਮੰਗੋਲਾਂ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ ਬੀਜਿੰਗ
ਚੀਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੀਜਿੰਗ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖਾਰਾ ਖੋਰਮ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਨ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਭਗ 500 ਵਾਹਨ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਬੀਜਿੰਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
