Horticulture: ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਚ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਭਾਰਤ, ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਖਬਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਖੇਤੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਬੰਪਰ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
Agriculture News। ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਹੈ। ਬਾਗਬਾਨੀ (Gardening) ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਐਂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਟਸ ਐਕਸਪੋਰਟ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਅਥਾਰਟੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੇ ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਕਣਕ ਵਰਗੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦੇ ਹਨ।
ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਾਗਬਾਨੀ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਨਾਜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਚੀਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
‘ਭਾਰਤ ‘ਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਹਨ ਅਨੁਕੂਲ’
ਐਗਰੀ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ (India) ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਖੇਤੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਬੰਪਰ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਕੁੱਲ ਫਸਲੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਿਰਫ 13.1% ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਲਗਭਗ 30.4% ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਥੰਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਬਾਗਬਾਨੀ ਹੈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਆਧਾਰ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (Agriculture) ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਾਗਬਾਨੀ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਲੀਚੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਲੀਚੀ ਕੌਣ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਹਾਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਖਾਨਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੰਬਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਭਿੰਡੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਫਰੈਂਡੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 13 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ।
ਬਾਗਬਾਨੀ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਸਾਨ
ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅਨਾਜ ਦੇ ਕੁੱਲ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਬਾਗਬਾਨੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਾਗਬਾਨੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਖਰਚਾ ਬਾਗਬਾਨੀ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ‘ਚ ਕੀਤੀ ਤਰੱਕੀ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2001-02 ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 8.8 ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ, ਜੋ ਸਾਲ 2020-21 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 12.1 ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2021-22 ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 341.63 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲਗਭਗ 107.10 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲਗਭਗ 204.61 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਸੀ।
