ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਤੋਂ ਦੋਸਤੀ ਤੱਕ… ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਪਛੜਿਆ ਈਰਾਨ, ਹੁਣ ਆਪਣੇ ‘ਦੁਸ਼ਮਣ’ ਦੀ ਆਈ ਯਾਦ
ਈਰਾਨ ਨੇ ਹੁਣ ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਤਣਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨਾਲ ਸ਼ੀਆ ਮਤਭੇਦ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ 2023 ਤੋਂ ਇਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ।
ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਣਾਅ ਅਜੇ ਵੀ ਉਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਬਾਰਾ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਨੇ ਖੁਦ ਇਸ ਲਈ ਤਿਆਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਦੋਸਤੀ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਦੇ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸਿਜ਼ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਸਟਾਫ਼ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਅਬਦੁਲਰਹੀਮ ਮੌਸਵੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਿੰਸ ਖਾਲਿਦ ਬਿਨ ਸਲਮਾਨ ਬਿਨ ਅਬਦੁਲ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਫ਼ੋਨ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਸਵੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲਬਾਤ
ਈਰਾਨ ਦੇ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸਿਜ਼ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਸਟਾਫ਼ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਮੌਸਵੀ ਦੀ ਸਾਊਦੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ੋਨ ਗੱਲਬਾਤ ਸੀ। ਈਰਾਨ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਸੈਨ ਬਘੇਰੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਲਾਮੀ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਯਾਤੁੱਲਾ ਖਮੇਨੀ ਨੇ 13 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਮੌਸਵੀ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦਾ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਸਟਾਫ਼ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਸਾਲਾਂ ਪੁਰਾਣੀ
ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਲਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਵੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਈਰਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਆਗੂ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਮਤਭੇਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਨੀਂਹ ਹੈ। ਜਦੋਂ 1979 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਹੋਰ ਵੀ ਡੂੰਘੀ ਹੋ ਗਈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਦਾ ਸੀ।
ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਯੁੱਧ ਲੜ ਰਹੇ
ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਯੁੱਧ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੀਰੀਆ, ਯਮਨ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਯਮਨ ਵਿੱਚ, ਈਰਾਨ ਹੂਤੀ ਬਾਗੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਉੱਥੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੀਰੀਆ ਵਿੱਚ, ਈਰਾਨ ਨੇ ਬਸ਼ਰ ਅਲ-ਅਸਦ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2023 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਵਿਚੋਲਗੀ ਕਰਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਤਣਾਅ ਅਜੇ ਵੀ ਹੈ।
