ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਜੰਗ ਨੇ ਰੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਰਾਅ ਦੀ ਨੀਂਹ? ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਪਰਾਗ ਜੈਨ ਹੋਣਗੇ ਨਵੇਂ ਮੁਖੀ
Raw History: ਭਾਰਤੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਰਾਅ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। 1989 ਬੈਚ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਕੇਡਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਪਰਾਗ ਜੈਨ ਇਸ ਦੇ ਅਗਲੇ ਮੁਖੀ ਹੋਣਗੇ। ਜਾਣੋ ਕਿ ਰਾਅ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਸਿਸ ਵਿੰਗ (RAW) ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੁਖੀ ਦਾ ਨਾਮ ਤੈਅ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। 1989 ਬੈਚ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਕੇਡਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਪਰਾਗ ਜੈਨ ਇਸ ਦੇ ਅਗਲੇ ਮੁਖੀ ਹੋਣਗੇ। ਉਹ 1 ਜੁਲਾਈ (2025) ਨੂੰ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣਗੇ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਜੈਨ ਏਵੀਏਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ RAW ਦੇ ਅਗਲੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਉਹ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਸੰਭਾਲਣਗੇ। ਉਹ RAW ਵਿੱਚ ਰਵੀ ਸਿਨਹਾ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 30 ਜੂਨ, 2025 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗਾ।
ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਅ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਇਆ ਰਾਅ ਦਾ ਜਨਮ
ਇਹ 1965 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਜੰਗ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਇਹ ਜੰਗ 22 ਦਿਨ ਚੱਲੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ, ਭਾਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਸੀ। 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋਇਆ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਹਥਿਆਰ ਖਤਮ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਹਥਿਆਰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਹ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੋਲ ਹਥਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸ ਜੰਗ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ।
ਰਾਅ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਨੇ ਇਨਸਾਈਡ ਆਈਬੀ ਐਂਡ ਰਾਅ: ਦ ਰੋਲਿੰਗ ਸਟੋਨ ਦੈਟ ਗੈਦਰਡ ਮੌਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤਤਕਾਲੀ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਜੇਐਨ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਰਾਓ ਚਵਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਹੀ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਟ ਬਿਊਰੋ (ਆਈਬੀ) ਦੇ ਅਯੋਗ ਜਾਸੂਸਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਦੀ ਇਸ ਆਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਸਿਸ ਵਿੰਗ (RAW) ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
21 ਸਤੰਬਰ 1968 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸਥਾਪਨਾ
RAW ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 21 ਸਤੰਬਰ 1968 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ। ਰਾਮੇਸ਼ਵਰ ਨਾਥ ਕਾਓ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਨੂੰ RAW ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 250 ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ IB ਤੋਂ RAW ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਲ 1971 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, RAW ਮੁਖੀ ਰਾਮਨਾਥ ਕਾਓ ਨੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ RAW ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ 1973 ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੇਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਟੈਸਟ, ਉਦੇਸ਼ ਟੈਸਟ, ਇੰਟਰਵਿਊ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਹੁਣ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ RAW ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤੀ
ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ RAW ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਰਾਣਾ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ 1985 ਤੋਂ 1990 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ RAW ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੇਵਾ ਦਾ ਗਠਨ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ RAW ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ 95 ਫੀਸਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਰਾਹੀਂ ਹਨ। RAW ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਸਟਮ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਕਰ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ
ਰਾਅ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰਨ, ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਰਾਅ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੁਣ ਇੱਕ ਮਾਹਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਏਜੰਸੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰਾਅ ਦੀਆਂ ਕਈ ਗੁਮਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਗੁਪਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿੱਚ ਰਾਅ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਮੁਕਤੀ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਰਾਅ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਬਹਿਣੀ ਨੂੰ ਰਾਅ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਾਅ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਇਹ ਵੀ ਕਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਕਿ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰਾਅ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ 80 ਰਾਅ ਏਜੰਟ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੇ ਮਹਾਨ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਅ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਗ ਉਠਾਈ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਦ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ 18 ਰਾਅ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੈਡਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਖੁਦ ਰਾਅ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਇਆ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਰਾਅ ਮੁਖੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ
ਰਾਅ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਮੁਹਾਰਤ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਏਵੀਏਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਪਰਾਗ ਜੈਨ ਇਸ ਮਾਪਦੰਡ ‘ਤੇ ਖਰੇ ਉਤਰਦੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੌਰਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੈਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਐਸਐਸਪੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਕੜ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
