ਗਿਰ ਜੰਗਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ? ਕਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲਈ ਸਨ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਜਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ

world wildlife day ਯਾਨੀ 3 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਉਹ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਾਰੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇੱਥੇ ਸਾਸਨ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਬੋਰਡ (ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ) ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨਗੇ। ਆਓ ਇਸ ਮੌਕੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲ, ਇਥੋਂ ਦੇ ਸ਼ੇਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ। ਗਿਰ ਜੰਗਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਾਲ 1965 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ, ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰ, ਪੰਛੀ, ਚੀਤਾ, ਜੰਗਲੀ ਸੂਰ, ਨੀਲਗਾਈ, ਚਾਰ ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲਾ ਹਿਰਨ ਆਦਿ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਇਹ ਜੰਗਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਕਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸਨ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲ

ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਛੋਟੀਆਂ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਬਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ। ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਪੂਰੇ ਕਰਨਾ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਸਥਾਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਆਦਿ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਰਾਜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰਾਮ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।

19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰ ਬਚੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਠੋਸ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੇ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਕਿ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਇੱਥੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੂਰੇ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲ ਗਈ।

ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ 1965 ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੱਖ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਕੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਹੀਰੋ ਮੰਨਦਾ ਹੈ?

ਕੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ ?

ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ? ਜਾਣੋ

ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 523 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ

ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਅੱਜ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 523 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਸੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਗਿਣਤੀ 1913 ਵਿੱਚ 20 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਸੀ। ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਸਨ।

ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿ 2007-08 ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੁੱਝ ਹਜ਼ਾਰ ਸੀ, ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਲ 2011-12 ਤੱਕ ਚਾਰ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਨੌਂ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, 33 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਆਏ।

ਰਾਜਕੋਟ ਹੈ ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ

ਗਿਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਰਾਜਕੋਟ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ, ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਰਾਹੀਂ 165 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੜਕੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਟਲ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਸਥਾਪਿਤ ਹਨ। ਜੰਗਲ ਸਫਾਰੀ ਲਈ ਵਾਹਨ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਜੰਗਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਸਜ਼ਾਯੋਗ ਅਪਰਾਧ ਹੈ।

ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉੱਥੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਧੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਮਹਿਲਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੈ।

ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਵਾਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਤੱਕ, ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ

ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਅਕਸਰ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਰਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਵਰਗੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੈ? ਇਹ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫ਼ਰਕ ਉਦੋਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅੰਤਰ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਗਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਦੂਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਪਰੋਕਤ ਨੁਕਤੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਕਿੰਨੇ ਹੋਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ, ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਲਈ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਵਰਗੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ? ਅੱਜ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਉੱਥੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਗਿਰ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੇ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਵਾਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਾਇਸਰਾਏ ਤੱਕ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਦੇਖੇ ਗਏ।