Diwali 2023: ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਇਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਜਲਾਓ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ, ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਮਿਲੇਗਾ ਛੁਟਕਾਰਾ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਮਨਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕੁਬੇਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਯਮਰਾਜ ਲਈ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮੂੰਹ ਵਾਲਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਯਮ ਦੀਪਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਵਾਲੀ ਅੱਜ 12 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ, ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਹੈ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ?

ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ‘ਤੇ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਦੀਵਾਲੀ ‘ਤੇ ਧਨਤੇਰਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦੀਵਾ ਭਗਵਾਨ ਯਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰੋ। ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਗਾਓ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਰੱਖਣਾ ਨਾ ਭੁੱਲੋ। ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਓ।

ਅਸੀਂ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਕਿਉਂ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ?

ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਯਮ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੇਮ ਨਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਪੰਡਤਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਕੁੰਡਲੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਵਿਆਹ ਦੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਵੀ ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਾ ਪੈ ਸਕੇ। ਪਰ ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਰਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਯਮਰਾਜ ਦੇ ਦੂਤ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਕੋਲ ਆਏ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਬਹੁਤ ਰੋਈ।

ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕਾਂ ਨੇ ਯਮਰਾਜ ਨੂੰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯਮਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ – ਹੇ ਯਮਰਾਜ, ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਯਮਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਨਾਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਏਗਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਚਨਚੇਤ ਮੌਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ ਇਸ ਦਿਨ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਯਮ ਦਾ ਦੀਵਾ ਵੀ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਮਿਲੇਗਾ ਛੁਟਕਾਰਾ

ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ਦੀ ਦੇਰ ਰਾਤ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੁਆਰਾ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਾੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਯਮ ਕਾ ਦੀਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਵੱਟੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਜਗਾ ਕੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਵੀ ਟਾਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।