ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਦਾ ਬਦਲਿਆ ਨਾਂ… ਜਾਣੋ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇੱਥੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਮੰਡਪ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕ ਮੰਡਪ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ 'ਚ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਕਿਉਂ ਬਦਲੇ ਗਏ, ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਬਦਲਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਲਾਨ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਮੰਡਪ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕ ਮੰਡਪ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼, ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਨਮੋਲ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ‘ਚ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਕਿਉਂ ਬਦਲੇ ਗਏ, ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ‘ਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਨਾਂ?
ਅਸ਼ੋਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਹ ਜੋ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ। ਭਾਵ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਾਰਨਾਥ ਵਿਖੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਸ਼ੇਰ ਥੰਮ ਹੈ। ਅਸ਼ੋਕ ਸ਼ਬਦ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਹਾਲ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਅਸ਼ੋਕ ਮੰਡਪ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰਤਾ ਹੋਵੇ। ਅੰਗ੍ਰੇਜੀਕਰਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਟਾਏ ਜਾ ਸਕਣ। ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਪਹਿਲੇ ਇੱਕ ਬਾਲਰੂਪ ਸੀ। ਅਸ਼ੋਕ ਹਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਹਿਮਾਨਾਂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਜ ਦਾਅਵਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮੰਡਲਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਅਸ਼ੋਕ ਮੰਡਪ
ਇਸ ਕਮਰੇ ਦੀ ਛੱਤ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਸੁਹਜ ਹੈ। ਫਰਸ਼ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਕੜ ਦਾ ਹੈ। ਛੱਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਂਟਿੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਾਰਸ ਦੇ ਸੱਤ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ‘ਚੋਂ ਦੂਜੇ ਸ਼ਾਸਕ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ 22 ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 5.20 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ 3.56 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਂਟਿੰਗ ਫਤਿਹ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਖੁਦ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਜਾਰਜ ਚੌਥੇ ਨੂੰ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਵਾਇਸਰਾਏ ਇਰਵਿਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਇਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਇੰਡੀਆ ਆਫਿਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਤੋਂ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਬਾਲਰੂਮ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਚਿਪਕਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਆਪਟੀਕਲ ਇਲਊਜਨ ਜਾਂ 3D ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਰਗਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਯਾਨੀ ਗਣਤੰਤਰ ਮੰਡਪ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਅਰਥ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਅਤੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਗਣਤੰਤਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ। ਗਣਤੰਤਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਗਣਤੰਤਰ ਮੰਡਪ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਗਣਤੰਤਰ ਮੰਡਪ
ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸੁੰਦਰਤਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਇੱਥੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਅਤੇ ਨਵਾਬ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕੁਰਸੀ ਹੈ ਜੋ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਹਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਦੀ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ, ਗੁਪਤਾ ਕਾਲ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਕਮਲ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਇੱਕ ਪਰਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਅਨੰਦ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
