ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਕਿਉਂ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ? ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਾਰਨ
Delhi Cloud Seeding: ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ (ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਮੀਂਹ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਯੋਗ 'ਚ ਇਸ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬੱਦਲਾਂ 'ਚ ਨਮੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘਾਟ ਪਾਈ ਗਈ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ।
ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੇਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ‘ਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੇ ਖਾਂਸੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਯਾਨੀ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਮੀਂਹ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਟਾਰਗੇਟ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਚ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬੱਦਲਾਂ ‘ਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਨਮੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਪੂਰਾ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਕਾਰਜ ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ, ਸੀਡਿੰਗ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਘੰਟਿਆਂ ‘ਚ ਮੀਂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ‘ਚ, ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ 14 ਫਲੇਅਰ ਚਲਾਏ ਗਏ। ਹਰੇਕ ਫਲੇਅਰ ‘ਚ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਸੀ ਤੇ ਬਾਕੀ ‘ਚ ਰਾਕ ਸਾਲਟ ਤੇ ਆਮ ਨਮਕ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸੀ।
ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਸਫਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋਈ?
ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਬਾਰੇ, ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਮਨਿੰਦਰ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਮੀਂਹ ਪਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਬੱਦਲਾਂ ‘ਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਜਾਦੂਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਉਪਾਅ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਂਹ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ, ਮੀਂਹ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਨ। ਕੁੱਝ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੀਂਹ ਪਵੇਗਾ, ਕੁੱਝ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਬੱਦਲਾਂ ‘ਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ। ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਦੋ ਉਡਾਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕੀ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਹੈ?
ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਪੂਰੇ ਹੱਲ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਮਨਿੰਦਰ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੱਲ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ‘ਚ ਕਾਫੀ ਉਮੀਦਾਂ ਦੇਖਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਨੋਇਡਾ ‘ਚ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ 0.1 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ‘ਚ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੁੱਗਣਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ।
