8 ਲੱਖ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਇੰਨੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋਈ ਹਵਾ… 2023 ਵਿੱਚ ਟੁੱਟਿਆ ਰਿਕਾਰਡ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਈ ਹੋਰ ਡੂੰਘੀ
ਵਿਸ਼ਵ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਗਠਨ (WMO) ਵੱਲੋਂ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪਿਛਲੇ 8 ਲੱਖ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ, ਹਵਾ ਵਿੱਚ 3,276 ਗੀਗਾਟਨ ਜਾਂ 3.276 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਮੌਜੂਦ ਸੀ।
ਇਸ ਵਾਰ ਬਹੁਤੀ ਠੰਢ ਪਈ, ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦਾ ਪੱਖਾ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਵਧਦੀ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਪੱਖੇ, ਕੂਲਰ ਅਤੇ ਏਸੀ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਗਰਮੀ ਵਧਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਵਧਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੈ, ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹਰ ਪਾਸੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਚੀਜ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜਿਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (CO2) ਕਿੰਨੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ?
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਪੱਧਰ ਬਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਹਵਾ ਕਿਵੇਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਗਠਨ (WMO) ਵੱਲੋਂ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪਿਛਲੇ 8 ਲੱਖ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ, ਹਵਾ ਵਿੱਚ 3,276 ਗੀਗਾਟਨ ਜਾਂ 3.276 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਮੌਜੂਦ ਸੀ।
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ?
ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗੈਸ ਹੈ, ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਗੈਸ ਬਾਲਣ ਸਾੜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 1850-1900 ਦੇ ਬੇਸਲਾਈਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ 1.34 ਅਤੇ 1.41 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।
2023 ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ 420 ਹਿੱਸੇ 0.1 ਹਿੱਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿਲੀਅਨ (ppm) ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2022 ਨਾਲੋਂ 2.3 ppm ਵੱਧ ਹੈ। WMO ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 420 ppm ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ 3,276 ਗੀਗਾਟਨ ਜਾਂ 3.276 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਗਰਮੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਿਆ
ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਗਰਮੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲ (2015-2024) ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਾਲ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 8 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਲਗਭਗ 90 ਫੀਸਦ ਗਰਮੀ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਹ ਗਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਨ, ਮੌਸਮ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। 2024 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਔਸਤ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵਧਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਚੱਕਰਵਾਤ, ਹੜ੍ਹ, ਸੋਕਾ ਤੇ ਹੋਰ ਆਫ਼ਤਾਂ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਕਾਰਨ, ਪਿਛਲੇ 16 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਭੋਜਨ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2015-2024 ਤੱਕ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ 1993-2002 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੁੱਗਣੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2.1 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 4.7 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਪਿਘਲਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਤਿੰਨ ਸਾਲ 2022-2024 ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਹੋਣਗੇ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਐਂਟੋਨੀਓ ਗੁਟੇਰੇਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਸਾਡਾ ਗ੍ਰਹਿ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਧੇ ਨੂੰ 1.5 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ।” ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਸਸਤੀ, ਸਾਫ਼ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਾਲ ਨਵੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲਵਾਯੂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
2024 ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਾਲ ਰਿਹਾ
ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੂਲਰ, ਏਸੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਖੇ ਚੱਲਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ 2025 ਪਹਿਲਾ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਲ 2024 ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ 1.5 ਡਿਗਰੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 22 ਜੁਲਾਈ ਸਾਲ 2024 ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਦਿਨ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 1.5 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੈਰਿਸ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹੁਣੇ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, WMO ਦੇ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਸੇਲੇਸਟੇ ਸੌਲੋ ਨੇ ਕਿਹਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ, ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਲਈ ਜੋਖਮ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
