600 ਦਿਨ, 54 ਹਜ਼ਾਰ ਲਾਸ਼ਾਂ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ਵਿਚਕਾਰ ਕਦੋਂ ਰੁਕੇਗੀ ਇਹ ਖੂਨੀ ਜੰਗ?
ਹਮਾਸ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗ ਨੂੰ 600 ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। 54 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ, ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਰੋਂਦੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਕੂੜੇ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਲੱਭਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜੰਗਬੰਦੀ ਅਤੇ ਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਸਬੰਧੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਥਿਤੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੋਰ ਭਿਆਨਕ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

Israel hamas war: ਅੱਜ ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੰਗ ਨੂੰ 600 ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, 7 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਹਮਾਸ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਇੰਨਾ ਲੰਮਾ ਚੱਲੇਗਾ ਤੇ ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਮਾਸੂਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਲਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ 54000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ 1.23 ਲੱਖ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਿਰਫ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਬੰਬਾਂ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਭੁੱਖਮਰੀ, ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹਨ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ 2 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਗਾਜ਼ਾ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲਾਂਘੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਨਾ ਤਾਂ ਖਾਣਾ, ਨਾ ਦਵਾਈ, ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਰਾਹਤ ਸਮੱਗਰੀ, ਕੁਝ ਵੀ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਕਈ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਥਿਤੀ ਇੰਨੀ ਮਾੜੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਹੁਣ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਤਬਾਹ ਹੋਈਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੁੱਟੇ ਗਏ ਕੂੜੇ ਵਿੱਚ ਪਕਾਏ ਹੋਏ ਚੌਲ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਲੱਭ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।
ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚੀ
ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਜ਼ਾ ਹਿਊਮੈਨਟੇਰੀਅਨ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (GHF) ਨੇ ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਹਤ ਵੰਡ ਕੇਂਦਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭੋਜਨ ਵੰਡਿਆ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੇ ਬੈਰੀਕੇਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ। ਉੱਥੇ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚ ਗਈ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾਉਣ ਲਈ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਗਾਜ਼ਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ 46 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ।
ਜੰਗਬੰਦੀ ‘ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਣਿਤ
ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 148 ਬੰਧਕ ਜ਼ਿੰਦਾ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 105 ਨੂੰ 2023 ਦੀ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, 5 ਨੂੰ ਹਮਾਸ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਸੀ, 8 ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਛੁਡਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ 30 ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਵਿਚੋਲਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਬਾਕੀ ਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਜੰਗਬੰਦੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਲਗਾਤਾਰ ਗਾਜ਼ਾ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜੰਗਬੰਦੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਠੋਸ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ। ਟਰੰਪ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਹੁਣ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਤੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਖਤਮ ਹੋਵੇ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਆਲੋਚਨਾ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਧਮਕੀ ਨੇ ਇਸਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੇਚੈਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵੀ ਹੁਣ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੱਦ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚੋਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬੈਕ ਚੈਨਲ ਕੂਟਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਲਈ ਕੂਟਨੀਤੀ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਮੰਜ਼ਿਲ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੀ ਮੰਗ
ਹੁਣ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਦਾਲਤ (ICC) ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਯੋਵ ਗੈਲੈਂਟ ਵਿਰੁੱਧ ਯੁੱਧ ਅਪਰਾਧਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ (ICJ) ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 600 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਇਸ ਜੰਗ ਦਾ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅੰਤ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ, ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਹੱਲ ਹੈ। ਗਾਜ਼ਾ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹਰ ਦਿਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਬਚਪਨ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ, ਸਭ ਕੁਝ ਸੁਆਹ ‘ਚ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।