ਹਮਾਸ ਵਰਗਾ ਮਿਸ਼ਨ ਪਰ ਤਰੀਕਾ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ, ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੀ ‘ਜਿੱਤ’ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਅਸਲੀ ਜੰਗ

ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਾਲੇ ਇਕ ਹਫਤੇ ਤੋਂ ਜੰਗ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਮਾਸ ਦੀ ਹਿੰਸਕ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦਾ ਖਾਮਿਆਜ਼ਾ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ, ਔਰਤਾਂ, ਬੁੱਢੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਆਪਣੇ ਹਿੰਸਕ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਲਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਇਕ ਹੋਰ ਸੰਗਠਨ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੁਤੰਤਰ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਉਹ ਹੈ ਫਤਿਹ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਅਤੇ ਇਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਲੜ ਰਹੀ ਹੈ?

ਫਤਾਹ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ ਜੋ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ “ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ” ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1950 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹਮਾਸ ਵਾਂਗ ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੀ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਫਲਿਸਤੀਨ ਰਾਜ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਯਾਸਰ ਅਰਾਫਾਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੁਵੈਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਤਹ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿੱਤ। ਫਤਾਹ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕਬਜ਼ੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਝੰਡੇ ਵਿੱਚ ਰਾਈਫਲ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਨੇਡ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਫਤਹ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?

ਫਤਹ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ, ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਫਤਾਹ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ 1967 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪੂਰਬੀ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਹੈ। ਫਤਾਹ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੁਆਰਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਫਲਸਤੀਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੱਲ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਮਾਸ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੀ ਫਤਹ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੋ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹੈ

ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਫਤਹ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਸਿਆਸੀ ਸੰਵਾਦ, ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ-ਰਾਜ ਹੱਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਤਿਹ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਥਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਦੁਆਰਾ ਫਲਿਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਫਤਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ

ਫਤਾਹ ਨੇ ਫਲਿਸਤੀਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ PA ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਫਤਾਹ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਆਬਾਦੀ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਚੋਣ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅੱਬਾਸ ਸੰਯੁਕਤ ਫਲਿਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ, ਪੱਛਮੀ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਗੱਲਬਾਤ ‘ਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਫਤਿਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਪਾਰਟੀਆਂ

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਫਲਿਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉੱਤੇ ਫਤਹ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਫਲਿਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਥੋੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਵੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਹੋਰ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਮਾਸ, ਜੋ ਕਿ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਵੀ ਫਲਸਤੀਨੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਫਤਾਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲਿਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉੱਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੀ ਹੈ।