ਕੀ ਹੈ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਕਿਉਂ ਇਸ ਲੋਕ ਗੀਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਮਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ? ਜਾਣੋ…
Lohri 2025: ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਤਾਂ ਉਂਝ ਤਾਂ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਿਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਨਵਾਂ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਘਰ ਲਈ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਖਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੋ ਅੱਗ ਬਾਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਗੀਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੀਤ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਆਖਿਰ ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਗੀਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਪੜ੍ਹੋ ਸਾਡੀ ਇਹ ਖਾਸ ਰਿਪੋਰਟ।
ਨਵੀਂ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੇ ਹੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅੱਗਨੀ ਪ੍ਰਜਵਲਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਗੀਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਮਾਨਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲੋਕ ਗੀਤ ਤੋਂ ਬੈਗਰ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਧੂਰਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਖਿਰ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਲੋਕ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕੀ ਹੈ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ
ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਲੋਹੜੀ ਅਤੇ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਲੋਕ ਬੜੀ ਹੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਤਿਉਹਾਰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਹੜੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਧੂੰਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਮੌਕੇ ਕਈ ਰਵਾਇਤੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਤਿਲ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਗੁੜ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਕਈ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਗਨ ਭੇਟ ਕਰਕੇ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਬੱਚੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਲੱਕੜਾਂ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੇ ਗੀਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਧੂਰਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਹੈ ਉਹ ਗੀਤ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕੀ ਹੈ ਧਾਰਮਿਕ ਕਹਾਣੀ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ
ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਹੋ, ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰਾ ਹੋ
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਵਾਲਾ ਹੋ, ਦੁੱਲੇ ਧੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋ
ਸੇਰ ਸੱਕਰ ਆਈ ਹੋ, ਕੁੜੀ ਦੇ ਬੋਝੇ ਪਾਈ ਹੋ
ਕੁੜੀ ਦਾ ਲਾਲ ਪਟਾਕਾ ਹੋ, ਕੁੜੀ ਦਾ ਸਾਲੂ ਪਾਟਾ ਹੋ
ਸਾਲੂ ਕੋਣ ਸਮੇਟੇ ਹੋ, ਚਾਚਾ ਗਾਲ੍ਹੀ ਦੇਸੇ ਹੋ
ਚਾਚੇ ਚੂਰੀ ਕੁੱਟੀ ਹੋ, ਜ਼ਿੰਮੀਦਾਰਾਂ ਲੁੱਟੀ ਹੋ
ਜ਼ਿੰਮੀਦਾਰ ਸਦਾਓ ਹੋ, ਗਿਣ ਗਿਣ ਪੌਲੇ ਲਾਓ ਹੋ
ਇੱਕ ਪੋਲਾ ਘੱਟ ਗਿਆ, ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਨਸ ਗਿਆ ਹੋ
ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸੱਚਾ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀਰੋ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
