ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਨਵਰਾਤਰੀ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਫਰਕ?
Shardiya Navratri 2024: ਨਵਰਾਤਰੀ 9 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਿਉਹਾਰ ਹਨ ਜੋ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੀ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 9 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚ ਕੀ ਫਰਕ ਹੈ।
ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ 9 ਦਿਨ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ‘ਤੇ ਦੇਵੀ ਦੇ 9 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਵਰਸਦਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ?
ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 9 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦੈਂਤ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿਜਯਾਦਸ਼ਮੀ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਅਧਰਮ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ?
ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ 9 ਰੂਪ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਸਨ ਤਾਂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਸਤਰ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 9 ਦਿਨ ਤੱਕ ਚੱਲੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?
ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੈਤਰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਾਰਦੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਹੈ।
