ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰੈਸਟ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਹਾਈ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਕੇਸਾਂ ਨੇ ਵਧਾਈ ਚਿੰਤਾ

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਲਾਕ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਔਨਲਾਈਨ ਧੋਖਾਧੜੀ, ਜਾਅਲੀ ਕਾਲਾਂ, ਨਿਵੇਸ਼ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰੈਸਟ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਗੋਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਪੁਲਿਸ ਰਿਕਾਰਡ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਡਰ, ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ ਕੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਠੱਗੀ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹਲ ਅਤੇ ਵਰਧਮਾਨ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਐਸਪੀ ਓਸਵਾਲ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।

ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੁਝਾਨ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰੈਸਟ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੁਲਿਸ, ਸੀਬੀਆਈ, ਈਡੀ, ਜਾਂ ਕਸਟਮ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ, ਡਰੱਗ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਾਰਸਲ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਹਨ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਵੇਂ-ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕੇ

1. ਡਿਜੀਟਲ ਅਰੈਸਟ ਸਕੈਮ: ਫਰਜ਼ੀ ਕੇਸ ਦਿਖਾ ਕੇ ਵਰਚੁਅਲ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਰੱਖ ਕੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਸੂਲੀ ਕਰਨਾ।
2. ਫਰਜ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਪਲੇਟਫਾਰਮ: ਸ਼ੇਅਰਾਂ, ਕ੍ਰਿਪਟੋ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇਣਾ।
3. OTP ਅਤੇ KYC ਧੋਖਾਧੜੀ: ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ।
4. ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਠੱਗੀ: ਫੇਸਬੁੱਕ-ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ‘ਤੇ ਜਾਅਲੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰ ਠੱਗੀ
5. ਫਰਜ਼ੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋਨ ਆਫਰ: ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਫੀਸ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਰਨਾ।

ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ 1- ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰੈਸਟ ਧੋਖਾਧੜੀ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਰਨਲ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 5 ਮਈ, 2024 ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਠੱਗ ਲਿਆ। ਸੀਬੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਕੇ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਧੋਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੁਰਾਗ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ।

ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ 2- ਮੋਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਐਪ ਧੋਖਾਧੜੀ

ਮੋਹਾਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਨੇ 15 ਜੂਨ, 2024 ਨੂੰ ਇੱਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਐਪ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਐਪ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਦਿਖਾਇਆ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾਏ ਤਾਂ ਐਪ ਨੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਸਬੀਰ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ। ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਐਪ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਠੱਗੀ ਮਾਰੀ ਸੀ।

ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ 3- ਜਲੰਧਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਧੋਖਾਧੜੀ

ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਨਾਲ 23 ਜੁਲਾਈ, 2024 ਨੂੰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਧੋਖਾ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਦੋਸਤੀ ਕੀਤੀ। ਨਕਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਪੈਸੇ ਮੰਗੇ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਹਫ਼ਾ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ₹2 ਲੱਖ (200,000 ਰੁਪਏ) ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਘੁਟਾਲਾ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।

ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ 4- ਲੁਧਿਆਣਾ ਔਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਧੋਖਾਧੜੀ

ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ 10 ਸਤੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਉਤਪਾਦ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਾਮਾਨ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਅਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ 5- ਫਗਵਾੜਾ ‘ਚ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਘੁਟਾਲਾ

ਫਗਵਾੜਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ 5 ਅਕਤੂਬਰ, 2024 ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੱਲ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਈਟੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਪੈਸੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਲਏ। ਅਮਿਤ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਮੰਗੀ, ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਧੋਖਾਧੜੀ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਸਾਈਬਰ ਗਿਰੋਹ ਸੀ।

ਕਿਉਂ ਆਸਾਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ ਲੋਕ?

1. ਡਿਜੀਟਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ।
2. ਡਰ ਅਤੇ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲੇ।
3. ਫਰਜ਼ੀ ਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਮੰਨ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨਾ।
4. ਲਾਲਚ ਚ ਬਿਨਾ ਜਾਂਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਬਚਾਅ

• ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਲ ‘ਤੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਏਜੰਸੀ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਭਰੋਸਾ ਨਾ ਕਰੋ।
• OTP, PIN, KYC ਕਦੇ ਵੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਾਂਝੇ ਨਾ ਕਰੋ।
• ਅਣਜਾਣ ਲਿੰਕ, ਐਪਸ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਆਫਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।
• ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ।
• ਠੱਗੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਸਾਈਬਰ ਹੈਲਪਲਾਈਨ 1930 ਜਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਪੋਰਟਲ ‘ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।