Turkiye: ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਉਂ ਫਸਿਆ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਸ਼ਹਿਰ, ਕਿੰਝ ਮਿਲਿਆ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਮ?
Turkey city Istanbul: ਰਾਜਧਾਨੀ ਅੰਕਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਰਕੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੋਵਾਂ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸ਼ਹਿਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਣੋ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ।
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੱਧੇ ਯੂਰਪੀ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਓਰੇਨਬਰਗ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਟੋਗੋਰਸਕ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕਜ਼ਾਖਸਤਾਨ ਦੇ ਅਤੀਰਾਊ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਵੇਜ਼ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਮਿਸਰ ਦਾ ਸਵੇਜ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੋਵਾਂ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ, ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਹੈ, ਜੋ ਦੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸ਼ਹਿਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦਾ ਯੂਰਪੀਅਨ ਹਿੱਸਾ ਬੋਸਫੋਰਸ ਜਲਡਮਰੂ ਦੁਆਰਾ ਏਸ਼ੀਆਈ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 31 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਜਲਮਾਰਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਮਰਮਾਰਾ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਦੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸੀਮਾ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਸਤੀਆਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਬਾਸਫੋਰਸ
ਬਾਸਫੋਰਸ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਜਲ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਸਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮੁਹਾਨਾ ਗੋਲਡਨ ਹੌਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਬਾਸਫੋਰਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਮਾਰਮਾਰਾ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬੰਦਰਗਾਹ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
600 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ, ਕਈ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਿਹਾ
ਬਾਈਜ਼ੈਂਟੀਅਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ 660 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਬੋਸਫੋਰਸ ਦੇ ਯੂਰਪੀ ਪਾਸੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ 330 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨ ਮਹਾਨ ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਟ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨੋਪਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਗਲੀਆਂ 16 ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ, ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਮਰਾਜਾਂ, ਰੋਮਨ, ਬਿਜ਼ੰਤੀਨ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਤੇ ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ 120 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।
ਰੋਮਨ ਅਤੇ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਈਸਾਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ। ਸਾਲ 1453 ਵਿੱਚ, ਓਟੋਮੈਨਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਖ਼ਲੀਫ਼ਤ ਦੀ ਸੀਟ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ‘ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦਾਂ ਹਨ। ਫੋਟੋ: Pixabay
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਨਾਮ 1930 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ
ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਜ ਦੇ ਤੁਰਕੀ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1923 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਅੰਕਾਰਾ ਨੂੰ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਗੁਆਇਆ। 1930 ਵਿੱਚ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨੋਪਲ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਯੂਨਾਨੀ ਵਾਕਾਂਸ਼ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ।
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ‘ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਸਜਿਦਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਹੁਣ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਹਾਂਨਗਰ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ 15 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਦੋਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਦੋ ਪੁਲਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ
ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਦੋ ਪੁਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਸਫੋਰਸ ਬ੍ਰਿਜ ਅਤੇ ਫਤਿਹ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮਤ ਪੁਲ (ਬੋਸਫੋਰਸ ਬ੍ਰਿਜ II) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਸੈਲਾਨੀ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਯੂਰਪੀ ਹਿੱਸਾ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਬੈਂਕ, ਸਟੋਰ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਹਨ। ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਯੂਰਪੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦਾ ਏਸ਼ੀਆਈ ਹਿੱਸਾ ਵਧੇਰੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਹੈ। ਚੌੜੇ ਬੁਲੇਵਾਰਡ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਮਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਟਲਾਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਦੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫੈਲਿਆ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸਥਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਪੁਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
