ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦਮਨਕਾਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਸੁਆਇਆ?

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦਮਨਕਾਰੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ

ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਤਾਂ ਹੁਣ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਵੀ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦਮਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਸੰਯੁਕਤ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਮਨ ਰਿਪੋਰਟ (TNR) ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।12 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਮਨ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੀਨ, ਬਹਿਰੀਨ, ਮਿਸਰ, ਇਰੀਟਰੀਆ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਈਰਾਨ, ਰੂਸ, ਖਾਂਡਾ, ਤੁਰਕੀ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇਹ ਉਹੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਕਦੇ ਫਰਾਂਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਅਣਗਿਣਤ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਆਓ ਅਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕਿਉਂ?

ਦੁਨੀਆ ਦੇ 90 ਫੀਸਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਹਮਲਾ

ਇਹ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਜਿਸ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅੱਜ ਨੱਚਦਾ ਹੈ, ਖੁਦ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਬਣ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ 56 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਮਰਾਜੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

16ਵੀਂ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ, ਬਰਮੂਡਾ, ਬਾਰਬਾਡੋਸ, ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਟੋਬੈਗੋ, ਜਮੈਕਾ, ਬਹਾਮਾਸ, ਘਾਨਾ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ, ਕੀਨੀਆ, ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ, ਸੋਮਾਲੀਆ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਸੁਡਾਨ ਵਰਗੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਈਰਾਨ, ਬਹਿਰੀਨ, ਯੂਗਾਂਡਾ, ਫਿਜੀ, ਸਾਈਪ੍ਰਸ, ਜਾਰਡਨ, ਮਾਲਟਾ, ਓਮਾਨ, ਕਤਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਸੀ। ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਮੇਤ), ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਵੀ ਇਸਦੇ ਗੁਲਾਮ ਸਨ। ਓਸ਼ਿਨੀਆ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਰਗੇ ਕਈ ਟਾਪੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਅੱਜ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਹਨ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਠੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤੇ। ਫੋਟੋ: Getty Images

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਕਿੰਨੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ?

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਇੰਨੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਦੱਸੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਜਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੀਤੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਠੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤੇ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ‘ਤੇ ਡਾਕਾ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਕਾਰਨ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਕੁਝ ਕੁ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹੀ ਦੱਸ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹੋਣਗੇ।

1857 ਤੋਂ 1947 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀ ਜਾਰੀ ਰਹੀ

ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ 10 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਲਈਆਂ। ਫਿਰ 1857 ਵਿੱਚ, ਕਲਕੱਤਾ (ਹੁਣ ਕੋਲਕਾਤਾ) ਦੇ ਬੈਰਕਪੁਰ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਸਿਪਾਹੀ ਮੰਗਲ ਪਾਂਡੇ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਲਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੰਡ ਸਾੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਕਤਲੇਆਮ ਹੈ। ਲੋਕ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੇ ਹਨ ਜਿਸਨੇ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਨਿਹੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਖੁਦ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ‘ਤੇ ਡਾਕਾ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫੋਟੋ: Getty Images

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਚਰਚਿਲ ਕਾਰਨ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ 30 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ

ਆਪਣੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਸ ਯੁੱਧ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅੰਕੜਾ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਫਿਰ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਿੰਸਟਨ ਚਰਚਿਲ ਕਾਰਨ, ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਨੇ 30 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਇਹ 1943-44 ਦਾ ਸਾਲ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਅਕਾਲ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਚਰਚਿਲ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਨਾਜ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਲੜ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਚਰਚਿਲ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਕਾਰਨ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ

ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਦਮਨਕਾਰੀ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਉਹ ਸੀ ਆਇਰਲੈਂਡ। ਉਸੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਪਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਤੋਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਹਰ ਭੇਜਦਾ ਰਿਹਾ।

ਇਹ 1845 ਤੋਂ 1852 ਤੱਕ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਆਲੂ ਦੀ ਫਸਲ ਇੱਕ ਉੱਲੀ ਕਾਰਨ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਆਬਾਦੀ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਲੂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਇਰਲੈਂਡ ਤੋਂ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।

ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਮਾਉ ਮਾਉ ਵਿਦਰੋਹ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਕਸਰ

ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ 1800 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਕੀਨੀਆ ‘ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਟਿਕਾਈਆਂ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਸਤੀ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਦੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਜਿਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। 1952 ਵਿੱਚ, ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਕਿਕੂਯੂ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕੀਨੀਆ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਕੂਯੂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਰਬਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਤਸੀਹਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਇਸ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ 3 ਮਾਰਚ 1959 ਨੂੰ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਾਰਡਨਾਂ ਨੇ ਹੋਲਾ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ 11 ਮਾਉ ਮਾਉ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਬਗਾਵਤ ਅਗਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੀ, ਜਿਸਨੇ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ।

ਇਹ ਤਾਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ 56 ਦੇਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਦਮਨ ਦੀ ਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ। ਬਗਾਵਤਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਥਾਨਕ ਅਨਾਜ, ਹੋਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ, ਖਣਿਜ ਆਦਿ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਭੇਜੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਮਰ ਗਏ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਕਾਰਨ ਮਰ ਗਏ।