Explainer: ਜੇਕਰ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਫ੍ਰੀ, ਫਿਰ 4-8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ?
Income Tax Slabs Budget 2025: ਬਜਟ 2025 ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੱਧ ਵਰਗ ਲਈ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਨਵੇਂ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਵਿੱਚ 4-8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ 'ਤੇ 5 ਫੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਖ਼ਰ ਇਹ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ਕੀ ਹੈ?

ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਬਜਟ ‘ਚ ਮੱਧ ਵਰਗ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਤੋਹਫਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਟੈਕਸ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਤਹਿਤ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਟੈਕਸਦਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ 75,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਟੈਂਡਰਡ ਡਿਡਕਸ਼ਨ ਦਾ ਲਾਭ ਵੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ 12.75 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ 5 ਫੀਸਦੀ ਟੈਕਸ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
ਇਸ ਉਲਝਣ ਦਾ ਹੱਲ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਐਕਟ, 1961 ਦੀ ਧਾਰਾ 87ਏ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਮਦਨ ਬਰੈਕਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਹਾਡਾ ਟੈਕਸ ਇਕੱਠਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਛੋਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਲਾਭ ਨਵੀਂ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਪੁਰਾਣੇ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਛੋਟ ਦਾ ਲਾਭ
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਜੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ‘ਚ ਤੁਹਾਡੀ 2.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ 2.5 ਲੱਖ ਤੋਂ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ 12,500 ਰੁਪਏ ਦਾ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਧਾਰਾ 87 ਏ ਤਹਿਤ ਦੇ ਕੇ ਛੋਟ ਨਹੀਂ ਵਸੂਲਦੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਆਮਦਨ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ
ਨਵੀਂ ਟੈਕਸ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਛੋਟ ਲਾਭਾਂ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਵੀਂ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 7 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਕਰ ਕੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਲੈਬਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਵੀ ਸਟੈਂਡਰਡ ਡਿਡਕਸ਼ਨ ਨਾਲ 7.75 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਈ। ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 12.75 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਮੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਡਾ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਟੈਕਸ ਗਣਨਾ ਫਿਰ ਉਸੇ ਸਲੈਬ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਸਮਝੀਏ…
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਆਮਦਨ | ਟੈਕਸ |
0-4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 0 |
4-8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 5 ਫੀਸਦ |
8-12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 10 ਫੀਸਦ |
12-16 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 15 ਫੀਸਦ |
16-20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 20 ਫੀਸਦ |
20-24 ਲੱਖ ਰੁਪਏ | 25 ਫੀਸਦ |
24 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ | 30 ਫੀਸਦ |
ਮੰਨ ਲਓ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗੀ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ 1 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਓਗੇ। ਇਸ ਸਲੈਬ ਵਿੱਚ, 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ‘ਤੇ 5 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸ 20,000 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਛੋਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ 10 ਫੀਸਦ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਓਗੇ। ਇਸ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸ 8-12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨ ਦਾ 10 ਫੀਸਦੀ ਯਾਨੀ 40,000 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਾਲ ਹੀ, 4 ਤੋਂ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ 20,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਟੈਕਸ 60,000 ਰੁਪਏ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਛੋਟ ਦੇਵੇਗੀ।
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ 15 ਫੀਸਦ ਟੈਕਸ ਸਲੈਬਸ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਓਗੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟੈਕਸ ਛੋਟ ਦਾ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤੁਹਾਡਾ 12 ਤੋਂ 16 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਟੈਕਸ 15 ਫੀਸਦੀ ਯਾਨੀ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ‘ਤੇ 60,000 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਦਕਿ ਇਸ ‘ਚ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ 60,000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਟੈਕਸ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੁੱਲ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ 1,20,000 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇੰਜ ਹੋਵੇਗਾ ਟੈਕਸ ਕੁਲੈਕਸ਼ਨ
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ 16 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਬਰੈਕਟ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ 20 ਫੀਸਦ ਦੇ ਟੈਕਸ ਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤੁਹਾਡਾ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ, 20 ਤੋਂ 24 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਬਰੈਕਟ ਵਿੱਚ, 25 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਟੈਕਸ 3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਆਮਦਨ ‘ਤੇ 10.80 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।