ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਚਮੇਲੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ਼, ਪਤੰਜਲੀ ਦੀ ਰਿਸਰਚ ‘ਚ ਦਾਅਵਾ
28 Apr 2025 00:18 AM
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਵੀ ਇੱਕ ਆਮ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੋਜਸ਼ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਚਮੇਲੀ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਪਤੰਜਲੀ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਮਨੁੱਖ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਹੈ ਦਵਾਈਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹੈ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਫੰਜਾਈ ਨੇ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੁਢਾਪੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਐਲੋਪੈਥੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਚਮੇਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਦੀ ਚੰਗੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਤੰਜਲੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਰਿਸਰਚ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਰਿਸਰਚ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਚਮੇਲੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਅਤੇ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਲੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚਮੇਲੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਜੋ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਫੰਗਸ ਅਤੇ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਿਸਰਚ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਔਸ਼ਧੀ ਪੌਦਾ ਦਵਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਰੋਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਨਿਨ, ਐਲਕਾਲਾਇਡ, ਫੀਨੋਲਿਕਸ ਅਤੇ ਫਲੇਵੋਨੋਇਡ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਫੰਜਾਈ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾਈਏ।
ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਤੇ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ
ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਖੁਦ ਆਕਸੀਜਨ ਰਾਹੀਂ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਰੀਰ ਲਈ ਇੱਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਡੀਐਨਏ ਨੂੰ ਤੋੜਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ‘ਤੇ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਂਸਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਮਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਦਾ ਵਧਿਆ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਠੀਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਪਰੂਨਸ ਡੋਮੇਸਟਿਕਾ ਤੇ ਸਿਜ਼ੀਜੀਅਮ ਕਿਊਮਿਨੀ ਵਰਗੇ ਫਲ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਗੁਣ
ਚਮੇਲੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਓਲੀਏਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 197 ਕਿਸਮਾਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣ ਵੀ ਓਨੇ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ, ਫੋੜਿਆਂ, ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਛਾਤੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੀਆਂ ਬੇਨਿਯਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।
ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ
ਜੈਸਮੀਨਮ ਆਫਿਸੀਨੇਲ – ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ, ਮੂਤਰ-ਵਰਧਕ, ਐਂਟੀ ਡਿਪ੍ਰੈਸੈਂਟ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਜੈਸਮੀਨਮ ਗ੍ਰੈਂਡੀਫਲੋਰਮ – ਖੰਘ, ਹਿਸਟੀਰੀਆ, ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਰੋਗ
ਜੈਸਮੀਨਮ ਸੈਂਬੈਕ – ਕੰਮੋਧਕ, ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ, ਜ਼ੁਕਾਮ ਅਤੇ ਖੰਘ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚਮੇਲੀ ਦਾ ਫੈਲਾਅ
ਚਮੇਲੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟਾਪੂ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਉਪਖੰਡੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਯੂਰਪ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਿਸਰਚਾਂ
ਜੈਸਮੀਨਮ ਅਜ਼ੋਰੀਕਮ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਐਸੀਟੋਨ ਐਬਸਟਰੈਕਟ ਨੇ ਸਟੈਫ਼ੀਲੋਕੋਕਸ ਔਰੀਅਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 30 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੋਕ ਜ਼ੋਨ ਦਿਖਾਇਆ। ਜੈਸਮੀਨਮ ਸਿਰਿੰਗੀਫੋਲੀਅਮ ਦੇ ਮੀਥੇਨੌਲ ਐਬਸਟਰੈਕਟ ਨੇ ਸ਼ਿਗੇਲਾ ਫਲੈਕਸਨੇਰੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 22.67 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਰੋਕ ਜ਼ੋਨ ਦਿਖਾਇਆ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਜੈਸਮੀਨਮ ਬ੍ਰੇਵਿਲੋਬਮ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਐਬਸਟਰੈਕਟ ਨੇ ਐਸ. ਔਰੀਅਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ MIC (0.05 µg/mL) ਦਿਖਾਇਆ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚਮੇਲੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਨਵੇਂ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕ ਵਿਕਲਪਾਂ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਾਗਾਂ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਆਮ ਦਵਾਈਆਂ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਚਮੇਲੀ ਦੀ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਸਮਰੱਥਾ
ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਢਾਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੈਸਮੀਨਮ ਗ੍ਰੈਂਡੀਫਲੋਰਮ ਅਤੇ ਜੈਸਮੀਨਮ ਸੈਂਬੈਕ ਵਰਗੇ ਪੌਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੈਵਿਕ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਕਾਰਨ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।