ਉਹ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਬੱਚਾ ਜਿਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ‘ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੀ ਕੀਤੀ ਸਥਾਪਨਾ
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਮਾਸ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ 'ਚ ਇੰਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ 'ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ' ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕੜੀ ਹੈ। ਇਹ 26 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਯਾਸੀਨ ਕੌਣ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ? ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ...
ਅੱਜ, ਹਮਾਸ, ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਜੋ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਰੁਕਾਵਟ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਗੈਰ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ, ਬਾਗੀ ਜਾਂ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸੰਗਠਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ, ਕਸਬਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਉਖਾੜਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਯਾਸੀਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ।
1948 ਵਿੱਚ ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਦੀ ਜਨਮ-ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1936 ਵਿੱਚ ਫਲਿਸਤੀਨ ਦੇ ਅਲ-ਜੁਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਯਾਸੀਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰੀ ਜਦੋਂ ਉਹ 12 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਇਆ।
ਆਪਣੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਯਾਸੀਨ ਨੇ 1959 ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੀ ਆਈਨ ਸ਼ਮਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡਣੀ ਪਈ। ਉਹ ਮਿਸਰ ਦੇ ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। ਇਸਲਾਮੀ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ, ਯਾਸੀਨ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਬਣ ਗਿਆ।
ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਨੇ ਹਮਾਸ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ?
1983 ਵਿੱਚ, ਸ਼ੇਖ ਯਾਸੀਨ ਨੂੰ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਭੂਮੀਗਤ ਸੰਗਠਨ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦੀ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1987 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਹਮਾਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਗਾਜ਼ਾ ਆਧਾਰਿਤ ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ।
ਹਮਾਸ ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ ਜੋ ਹਮਲਾਵਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਅਤੇ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਫਲਸਤੀਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਹਮਲਾਵਰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਫਲਿਸਤੀਨ ਅੱਜ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਕਗਾਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1989 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਵਾਰ ਉਸ ‘ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਭੜਕਾਉਣ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸੀ। 11 ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਗਏ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਯਾਸੀਨ ਫਲਿਸਤੀਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਸੀ
ਹਮਾਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ, ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕਬਜ਼ੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਫਲਸਤੀਨ ਅਥਾਰਟੀ ਗੈਰ-ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕਬਜ਼ੇ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨ ਅਥਾਰਟੀ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ ਪਰ ਇਸਰਾਈਲ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਯਾਸੀਨ ਨੂੰ 1997 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਮਾਰ ਰਹੇ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਅੱਖ ਗਵਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।
2004 ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ
ਯਾਸੀਨ ਨੇ ਸਤੰਬਰ 2000 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਕਈ ਜੰਗਬੰਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕੀਤਾ। ਪੱਛਮੀ ਕਿਨਾਰੇ, ਗਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਤੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਸਤੰਬਰ 2003 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਐਫ-16 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਉਹ ਬਚ ਗਿਆ ਪਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 22 ਮਾਰਚ, 2004 ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 9 ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
