ਇਸਰੋ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ‘ਚ ਉਗਾਏ ਪੌਦੇ, ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਪੁਲਾੜ ‘ਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਯੋਗ, ਕਿੰਨੇ ਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ?
ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ (ਇਸਰੋ) ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ (ਇਸਰੋ) ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਆਪਣੇ PSLV C-60 ਦੇ POM-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕਾਉਪੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਅਨੋਖਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨੀਂਹ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਇੰਨੇ ਯਤਨ ਕਿਉਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਿੰਨੇ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਆਓ ਜਾਣੀਏ,
ਪੌਦਾ ਕਿਵੇਂ ਉਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ?
POM-4 ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 24 ਐਡਵਾਂਸ ਪੇਲੋਡ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕੰਪੈਕਟ ਰਿਸਰਚ ਮੋਡੀਊਲ ਫਾਰ ਔਰਬਿਟਲ ਪਲਾਂਟ ਸਟੱਡੀਜ਼ (CROPS) ਰਾਹੀਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਖੋਜ ਦੌਰਾਨ 8 ਕਾਉਪੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੰਦ ਬਕਸੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪੌਦੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਉਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਹਨ।
ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਇਹ ਅਧਿਐਨ
ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ, ਆਧੁਨਿਕ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤਕਨੀਕੀ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਕੈਮਰੇ, ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਮਾਪਣ ਵਾਲੇ ਸੈਂਸਰ, ਨਮੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਉਪਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਾਊਪੀ ਦੇ ਬੀਜ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਤੇ ਵੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ, ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਤਾਜ਼ੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣਾ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੌਦੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਵਿਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮੰਗਲ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਵਰਗੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵਸਣ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਮਨੁੱਖੀ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਕੀ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫਲ ਹੈ?
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਨਤੀਜੇ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਪੌਦੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਧਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਪੋਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਸਰੋ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
