What is Santa Anna Winds: ਕੀ ਹਨ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ ਹਵਾਵਾਂ, ਜੋ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਬਣਾ ਰਹੀਆਂ ਬੇਕਾਬੂ ?
California Wild Fire: ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਰਾਜ ਦੇ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ 4,856 ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਅੱਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁੱਕੇ ਚੀੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੇ ਸੜਨ ਨਾਲ ਅੱਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਅੱਗ ਨੂੰ ਬੇਕਾਬੂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ?
ਕੀ ਹਨ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ ਹਵਾਵਾਂ?
ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਸੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿ ਇਹ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਥਿਤੀ ਇੰਨੀ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਕਿ 1.30 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਇਲਾਕਾ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 70 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ 5 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਕਈ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਇਲਾਕੇ ਵੀ ਇਸ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਅੱਗ ਨੇ 4,856 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਪੈਸੀਲੇਡਸ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਛੇ ਜੰਗਲ ਇਸ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ 2,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੱਗ ਬੁਝਾਊ ਕਰਮਚਾਰੀ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਹਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਸਫਲ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਅੱਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ ਡੇਵਿਲ ਵਿੰਡਸ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਹਵਾਵਾਂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਉਂ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਸੈਂਟਾ ਐਨਾ ਹਵਾਵਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਨੂੰ 16 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦਾ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਚੀੜ ਦੇ ਜੰਗਲ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਗ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕੇ ਚੀੜ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸੜਨ ਕਾਰਨ ਲੱਗੀ। 160 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਵਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ‘ਸਾਂਤਾ ਐਨਾ’ ਹਵਾਵਾਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖਤਰਨਾਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਤਝੜ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀ 80-100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੁੱਕੀਆਂ, ਗਰਮ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚੋਂ ਨਮੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹਵਾ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਸੁੱਕਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਅੱਗ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਦਮ ਘੋਟੂ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਸੁਆਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਸੈਂਟਾ ਐਨਾ ਹਵਾਵਾਂ?
ਸਾਂਤਾ ਆਨਾ ਹਵਾਵਾਂ ਉਦੋਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰੇਟ ਬੇਸਿਨ (ਪੱਛਮੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮਾਰੂਥਲ ਖੇਤਰ) ਉੱਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹਵਾ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਪਣੀ ਨਮੀ ਗੁਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਵਾ ਫਿਰ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵੱਲ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਸਨੂੰ ਮਾਰੂਥਲ ਅਤੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਨਦੀ ਕਿਸੇ ਤੰਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਰਫਤਾਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪਹਾੜੀ ਰਸਤਿਆਂ ਅਤੇ ਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀਆਂ ਹਨ, ਹੋਰ ਤੇਜ਼, ਸੁੱਕੀਆਂ ਅਤੇ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਂਗ ਅੱਗ ਫੜਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਨੂੰ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਡਿੱਗੀ ਹੋਈ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਤਾਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਬੱਟ, ਸੈਂਟਾ ਐਨਾ ਹਵਾਵਾਂ ਇਸਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ?
ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ੈਤਾਨੀ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਗ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚਿੜਚਿੜਾ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪੈ ਰਿਹਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਇਤਿਹਾਸ
ਇਤਿਹਾਸ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅੱਗਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ 2018 ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ ਵੂਲਸੀ ਫਾਇਰ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 1,600 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਫ੍ਰੈਂਕਲਿਨ ਫਾਇਰ ਨੇ ਮਾਲਿਬੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਵਾਈਲਡਫਾਇਰ ਅਲਾਇੰਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2008 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਸਾਇਰ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਨੇ 600 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ 1961 ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅੱਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।