ਇੰਟਰਪੋਲ ਦੀ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ‘ਚ ‘ਭਾਰਤਪੋਲ’, ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ

ਭਾਰਤਪੋਲ

Bharatpol in India: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇੰਟਰਪੋਲ ਵਰਗਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਮਿਲੇਗਾ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਦਰਅਸਲ, ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ‘ਭਾਰਤਪੋਲ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੰਟਰਪੋਲ ਦੀ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ 7 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਰਨਗੇ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ, ਇਸਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਪਈ ਤੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹੋਣਗੇ?

ਭਾਰਤਪੋਲ ਕੀ ਹੈ?

ਭਾਰਤਪੋਲ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕੰਜਾ ਕੱਸਣਾ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੁੱਟਣਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਐਡਵਾਂਸ ਔਨਲਾਈਨ ਪੋਰਟਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੀਬੀਆਈ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਟਰਾਇਲ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਸਮੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਣੀ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ।

ਇੰਟਰਪੋਲ ਕੀ ਹੈ?

ਇੰਟਰਪੋਲ ਅਰਥਾਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਪੁਲਿਸ ਸੰਗਠਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਿਸ ਸੰਗਠਨ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚਕਾਰ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ 195 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਹੈ।

ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੀਬੀਆਈ ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉਥੇ ਨਿਯੁਕਤ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ 1923 ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੰਟਰਪੋਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਲਿਓਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਇੰਟਰਪੋਲ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?

ਮੰਨ ਲਓ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਕੋਈ ਜੁਰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇੰਟਰਪੋਲ ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਉਸ ਮੁਲਜ਼ਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨੂੰ ਦੇਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੰਟਰਪੋਲ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 2 ਮੁੱਖ ਹਨ। ਇੱਕ ਪੀਲਾ, ਜੋ ਲਾਪਤਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਲਾਲ ਨੋਟਿਸ, ਜੋ ਲੋੜੀਂਦੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ/ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਲਈ ਹੈ।

ਭਾਰਤਪੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ?

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਰਾਜ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਟਰਪੋਲ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀਬੀਆਈ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਬੀਆਈ ਨੇ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾ ਸਿਰਫ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਵੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਭਾਰਤਪੋਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਰੈੱਡ ਨੋਟਿਸ, ਡਿਫਿਊਜ਼ਨ ਨੋਟਿਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਸਰਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਸੀਬੀਆਈ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਫੈਕਸ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਸਿੱਧੇ ਭਾਰਤਪੋਲ ‘ਤੇ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗੀ।

ਕੀ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ?

ਨਹੀਂ, ਨੋਟਿਸ ਸਿਰਫ ਇੰਟਰਪੋਲ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਅਪਰਾਧੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਭਾਰਤਪੋਲ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧੇ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਭੇਜਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਇੰਟਰਪੋਲ ਉਸ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਬੰਧਤ ਅਪਰਾਧੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਰੈੱਡ ਨੋਟਿਸ, ਡਿਫਿਊਜ਼ਨ ਨੋਟਿਸ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ।