ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ? ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉੱਠੇ ਸਵਾਲ

Updated On: 

02 Sep 2025 15:32 PM IST

Hydrogen Vs Atom Bomb: ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਿਟੀ ਕਿਲਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇਖ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਐਟਮ ਬੰਬ ਕਿੰਨੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਅਤੇ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਪਾਨ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ? ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉੱਠੇ ਸਵਾਲ
Follow Us On

ਕਾਂਗਰਸ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਐਟਮ ਬੰਬ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਫੋੜਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਭਾਜਪਾ ਸੁਣੋ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਐਟਮ ਬੰਬ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਓ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ‘ਤੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਟਮ ਬੰਬ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਦਾ ਚੋਣਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੁਲ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਹਲਕਾ ਕਿਉਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਹੋ। ਉੱਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਚਰਣ ਕੁਝ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਟਮ ਬੰਬ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ।

ਐਟਮ ਬੰਬ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ 1945 ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ 2,00,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਇੰਨੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸਨ ਕਿ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।

ਐਟਮ ਬੰਬ

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ

ਪਰਮਾਣੂ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਨਾਲੋਂ 1,000 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 1954 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਦਾ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇਖੀ ਸੀ। ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਰਕਲੇ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਣੂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਡਵਰਡ ਮੋਰਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਨਾਲ ਵੱਡਾ ਧਮਾਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬਾਂ ਨੂੰ ਥਰਮੋਨਿਊਕਲੀਅਰ ਬੰਬ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਊਜ਼ਨ ਬੰਬ ਇੱਕ ਇਰੇਡੀਏਟਿਡ ਕੰਟੇਨਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਿਊਜ਼ਨ ਫਿਊਲਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟ੍ਰਿਟੀਅਮ ਜਾਂ ਡਿਊਟੇਰੀਅਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਆਈਸੋਟੋਪ ਹਨ। ਵਿਸਫੋਟਕ ਸਮੱਗਰੀ, ਵਿਖੰਡਨ ਬੰਬ ਵਿਸਫੋਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਰ ਫਿਊਜ਼ਨ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਧ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਚੇਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ

ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ

ਇੱਕ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਊਰਜਾ ਕਿਵੇਂ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਟਾਈਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਜਾਂ ਪਲੂਟੋਨੀਅਮ ਵਰਗੇ ਭਾਰੀ ਪਰਮਾਣੂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਿਖੰਡਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਛੱਡਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਦਾ ਵਿਸਫੋਟ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਜਿੰਨਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਨੂੰ ਥਰਮੋਨਿਊਕਲੀਅਰ ਬੰਬ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਖੰਡਨ ਅਤੇ ਫਿਊਜ਼ਨ। ਇੱਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਜਾਂ ਪਲੂਟੋਨੀਅਮ, ਸਗੋਂ ਡਿਊਟੇਰੀਅਮ ਅਤੇ ਟ੍ਰਿਟੀਅਮ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਮਾਣੂ ਮਿਲਕੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਿਸਫੋਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਬੰਬ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਧਮਾਕਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਹਾਈਡ੍ਰਾਈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।