ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਦੁੱਧ ਜੂਠਾ ਕਰ ਦੇ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪੀ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਕੀ ਰੇਬੀਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
Dog Saliva in Milk Rabies: ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਐਂਡ ਐਨੀਮਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਕਾਲਜ ਦੇ ਡਾ. ਐਨ.ਆਰ. ਰਾਵਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਲਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੁੱਤਾ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਲਾਰ ਕਿਸੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜਾਂ ਕੱਟ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਕੱਟਣਾ ਹੈ।
Photo: TV9 Hindi
ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਰੇਬੀਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਨੇ ਕੱਟ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਟੀਕਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਬੱਚਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੀ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਜਾਂ ਕੁੱਤੇ ਦੁਆਰਾ ਜੂਠਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਕੀ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਐਂਡ ਐਨੀਮਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਕਾਲਜ ਦੇ ਡਾ. ਐਨ.ਆਰ. ਰਾਵਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਲਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੁੱਤਾ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਲਾਰ ਕਿਸੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜਾਂ ਕੱਟ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਕੱਟਣਾ ਹੈ।
ਕੱਟਣ ਦੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਪੰਜ ਟੀਕਿਆਂ ਦਾ ਕੋਰਸ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੀਕਾਕਰਨ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸੰਕਰਮਣ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਜੂਠਾ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਡਾ. ਰਾਵਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੂਠਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਨਾਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਮਾਮਲਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਦੁੱਧ ਪੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਨੂੰ 50 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਕੱਚਾ ਦੁੱਧ ਪੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵੈਟਰਨਰੀ ਅਫਸਰ ਡਾ. ਐਸ.ਪੀ. ਪਾਂਡੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ ਬਾਹਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਹ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੱਚਾ ਦੁੱਧ ਪੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਕਿਹੜੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਵਧਾਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ?
ਜੇਕਰ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਅਸਾਧਾਰਨ ਹੈ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਉਬਾਲਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ। ਟੀਕਾਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਫੈਸਲਾ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।