Nobel Peace Prize 2024: ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਾ ਐਲਾਨ, ਜਾਪਾਨੀ ਦੀ ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ
ਜਾਪਾਨੀ ਸੰਸਥਾ 'ਨਿਹੋਨ ਹਿਡਾਂਕਓ' ਨੂੰ 2024 ਦਾ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਈਰਾਨੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਨਰਗਿਸ ਮੁਹੰਮਦੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਡਿਫੈਂਡਰਜ਼ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਲ 2024 ਦਾ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਾਪਾਨੀ ਸੰਗਠਨ ‘ਨਿਹੋਨ ਹਿਡਾਂਕਿਓ’ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਇਸ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਵਿਸ਼ਵ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਅਤੇ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ਦੇ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬਾਂ ਤੋਂ ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਹੈ।
ਨਾਰਵੇਜਿਅਨ ਨੋਬਲ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਕੁੱਲ 286 ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 89 ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ 2023 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਨਰਗਿਸ ਮੁਹੰਮਦੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਿਵੈਂਡਰਸ ਆਫ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਰਾਨ ਤੋਂ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਜਥੇਬੰਦੀ ਹੈ।
ਦੋ ਵਾਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਨੋਬਲ ਪ੍ਰਾਈਜ਼
ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਲਿਨਸ ਪਾਲਿੰਗ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇੱਕਲੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਲਈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਮਿਲਿਆ। ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਸਾਇਣਕ ਬਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਡੇਸਕ੍ਰਾਈਬ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਵੰਗਾਰੀ ਮਥਾਈ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਅਫਰੀਕੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰੀਨ ਬੈਲਟ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੱਖਾਂ ਰੁੱਖ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਸਤਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮਲਾਲਾ ਯੂਸਫ਼ਜ਼ਈ ਨੂੰ ਵੀ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ 1901 ਵਿੱਚ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੇ ਹੈਨਰੀ ਡੁਨੈਂਟ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਫਰੈਡਰਿਕ ਪੈਸੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕੌਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ?
ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਰਵੇ ਦੀ ਸੰਸਦ (ਸਟੋਰਟਿੰਗੇਟ) ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੀ ਗਈ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਨਾਰਵੇਈ ਸੰਸਦ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ 5 ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਜੇਤੂ ਨੂੰ ਇਨਾਮੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
