ਕਿਹੜਾ ਹੈ ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ, ਜਿਸਦੇ ਦਮ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ 8 ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਤਰ ‘ਚ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ

World News: ਕਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅੱਠ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਤਰ ਦੀ ਅਲ ਦਾਹਰਾ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। 30 ਅਗਸਤ, 2022 ਨੂੰ, ਉਸਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ (Government of India) ਨੂੰ ਕਤਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਅੱਠ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਖੁਦ ਹੈਰਾਨ ਹੈ।

ਕਤਰ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸਾਬਕਾ ਜਲ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਕਲਪ (Legal options) ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਉਹੀ ਸਟੈਂਡ ਅਪਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਇਟਾਲੀਅਨ ਮਰੀਨ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ।

ਉਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ, ਮੈਰੀਟਾਈਮ ਜ਼ੋਨ ਐਕਟ 1976, ਇੰਡੀਅਨ ਪੀਨਲ ਕੋਡ, ਅਤੇ UNCLOS 1982 ਦੇ ਤਹਿਤ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਕਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਜਲ ਸੈਨਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ UNCLOS ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਦਦ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕੀ ਹੈ UNCLOS 1982?

UNCLOS ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ (United Nations) ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਸੰਧੀ। ਇਹ 1982 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਧੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ, ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਧਾਰਨ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਭਾਗ XV ਦੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੇਸ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਕੋਲ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਦਾਲਤ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਐਡ-ਹਾਕ ਆਰਬਿਟਰੇਸ਼ਨ ਯਾਨੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਝਗੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣਾ।

ਇਟਾਲੀਅਨ ਮਰੀਨ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਇਆ?

2012 ਵਿੱਚ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕੇਰਲ ਦੇ ਤੱਟ ਉੱਤੇ ਦੋ ਭਾਰਤੀ ਮਛੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਐਨਰਿਕਾ ਲੈਕਸੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ UNCLOS ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਰੇਲੂ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਟਲੀ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆ। ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੰਬਿਤ ਸਾਰੇ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲਾ ਪੀ.ਸੀ.ਏ. ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰਮਾਨੈਂਟ ਕੋਰਟ ਆਫ ਆਰਬਿਟਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਦੋ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਜ਼ਾ

ਕਤਰ ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਨਵਤੇਜ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ, ਕੈਪਟਨ ਸੌਰਭ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ, ਕਮਾਂਡਰ ਪੂਰਨੇਂਦੂ ਤਿਵਾੜੀ, ਕੈਪਟਨ ਬੀਰੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਵਰਮਾ, ਕਮਾਂਡਰ ਸੁਗੁਨਾਕਰ ਪਕਾਲਾ, ਕਮਾਂਡਰ ਸੰਜੀਵ ਗੁਪਤਾ, ਕਮਾਂਡਰ ਅਮਿਤ ਨਾਗਪਾਲ ਅਤੇ ਮਲਾਹ ਰਾਗੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਤਰ ਦੀ ਅਲ ਦਾਹਰਾ ਗਲੋਬਲ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਕਤਰ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਇਟਾਲੀਅਨ U212 ਸਟੀਲਥ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਨੂੰ ਕਤਰ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਨੇਵਲ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਪਰਤਦੇ ਸਮੇਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਾਰੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਦੂਤ ਮਰੀਨਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ

30 ਅਗਸਤ, 2022 ਨੂੰ, ਅਲ ਡਾਹਰਾ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ 8 ਸਾਬਕਾ ਮਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। 1 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੋਹਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੀਫ਼ ਨੇ ਅੱਠ ਮਰੀਨਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ।

11 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰੱਦ

3 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਅਲ ਦਾਹਰਾ ਗਲੋਬਲ ਦੇ ਸੀ.ਈ.ਓ. ਖਾਮਿਸ ਅਲ ਅਜਮੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਲੈਣ ਆਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।1 ਮਾਰਚ 2023 ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ 8 ਸਾਬਕਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ

25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਲੋਕਾਂ ਖਿਲਾਫ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਚਾਰ ਦਿਨ ਬਾਅਦ 29 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਕਤਰ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 30 ਮਈ ਨੂੰ, ਅਲ ਦਾਹਰਾ ਗਲੋਬਲ ਨੇ ਦੋਹਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੰਮਕਾਜ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਬਕਾ ਕਰਮਚਾਰੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ, ਘਰ ਪਰਤ ਆਏ।

ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ

ਕਤਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੱਠ ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਮਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਇਕਾਂਤ ਕੈਦ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਰ ਕੋਠੜੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਆਦਮੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ। 26 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਸੀ।

ਸਜ਼ਾ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੈ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ

ਕਤਰ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ 8 ਸਾਬਕਾ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਖੁਦ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਹੈਰਾਨ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸੰਭਵ ਸਹਾਇਤਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਉਠਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕਤਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

‘ਕਤਰ ਦਾ ਅਮੀਰ’ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਮੁਆਫੀ

ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਕਤਰ ਵਿੱਚ 8 ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਮਜ਼ਾਨ ਅਤੇ ਈਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਫੀ ਦੇਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ‘ਕਤਰ ਦੇ ਅਮੀਰ’ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਰਹਿਮ ਦੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਤਰ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਅਮੀਰ ਸ਼ੇਖ ਤਮੀਮ ਬਿਨ ਹਮਦ ਅਲ ਥਾਨੀ ਹੈ।