ਵਿਘਨਹਰਤਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਗਣੇਸ਼

ਕੱਲ੍ਹ ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਸਾਡੇ ਘਰੇ ਆਏ, ਜਾਂ ਇੰਝ ਕਹਿ ਲਓ ਕਿ ਗਣਪਤੀ ਜੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਪਧਾਰੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਪਾ ਸਾਡਾ ਇਸ਼ਟ ਹਨ। ਅਥਰਵ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਅਥਰਵ ਗਣਪਤੀ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਨਾਮ ਹੈ। ਅਥਰਵ ਮੁਦਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਗਣਪਤੀ ਜੀ ਖੁਸ਼। ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਸ਼ਨ, ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ। ਸਾਡੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹੇ ਸਬੂਤ ਤੇ ਸਥਾਨ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਿਸ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਹਨ, ਉਹ ਹੈ ਗਣੇਸ਼। ਵਿਨਾਇਕ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹਰ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਿਵ ਲਈ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿਨਾਇਕ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਗਣਅਧਿਆਕਸ਼ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਜਾ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸੰਕਲਪ ਦਾ ਇਸ਼ਟ ਹੈ। ਪਰ ਪੂਜਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਮਸਕਾਰ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਅਤੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਗਜਕਰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੂਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤਾ ਹਨ।

ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ, ਹਨੂੰਮਾਨ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਜਿੰਨੇ ਮੰਦਰ ਹਨ ਓਨੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਰ ਗਣੇਸ਼ ਦੋਵਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪੂਜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਨ। ਗਣਪਤੀ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਡੈਸ਼ਬੋਰਡਾਂ, ਵਿਆਹਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਪੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਡਾਂ, ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ, ਘਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ, ਡਰਾਇੰਗ ਰੂਮਾਂ ਦੀ ਸਜਾਵਟ, ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ, ਫਿਲਮਾਂ, ਸੀਰੀਅਲਾਂ, ​​ਕਾਰਟੂਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਦੇਵਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਤੂਸੀਂ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸਥਿਰ ਸੋਚ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਫੈਸਲੇ ਲਓਗੇ,ਜਾਣੋ ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ

2026 ਵਿੱਚ 8ਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦਾ ਚਮਕੇਗਾ ਸਿਤਾਰਾ, ਖੋਲ੍ਹੇਗਾ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ

ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ

ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਇੰਨੇ ਗਹਿਰੇ ਅਤੇ ਇੰਨੇ ਪਿਆਰੇ ਕਿਉਂ ਹਨ?

ਗਣੇਸ਼ ਸ਼ੁਭਾਕਰਨ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਘਨਹਰਤਾ ਹਨ। ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਹਨ। ਆਦਿ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲਿਪੀਕਾਰ, ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਹਨ। ਰਿਧੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੁਭ (ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ) ਅਤੇ ਲਾਭ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ। ਉਹ ਬੁਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ। ਲੋਕ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹੈ। ਉਹ ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹਨ। ਦੁਬੇ ਘਾਹ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮੋਰ, ਸੱਪ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਯੋਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਗਣਨਾਇਕ ਹਨ। ਗਣਪਤੀ ਹਨ।

ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਨੇ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾਇਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਸਰਵਵਿਆਪੀ ਪਿਆਰਾ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਤਾਂ, ਵਰਗਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਤਿਕਾਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਿਸਲਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਤੁਲਨ ਹੀ ਗਣੇਸ਼ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗਣੇਸ਼, ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਰੂਪਕ ਹੈ। ਇਸ ਰੂਪਕ ਲਈ ਅਣਗਿਣਤ ਮਿੱਥਾਂ ਹਨ। ਹਰ ਚੀਜ਼ ਅਜੀਬ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥ ਛੁਪੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪੂਰਨ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।

ਗਣੇਸ਼ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕੁਆਰੇ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹੇ

ਕੁਆਰੇ ਗਣੇਸ਼ ਵੈਰਾਗੀ ਹਨ। ਵਿਆਹੇ ਗਣੇਸ਼ ਘਰੇਲੂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਆਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਤੱਕ, ਗਣੇਸ਼ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਹਨ। ਉਹ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹਨ ਜੋ ਸਰਸਵਤੀ, ਗਿਆਨ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਲਕਸ਼ਮੀ, ਧਨ ਦੀ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ-ਸ਼ਕਤੀ, ਤਿੰਨਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹਨ।

ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਬਣਤਰ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਹਾਥੀ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਚੂਹਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਾਹਨ ਹੈ, ਨੰਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਰੱਖਿਅਕ ਹਨ। ਮੋਰ ਅਤੇ ਸੱਪ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਪਹਾੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ, ਜੰਗਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ, ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਨਿਵਾਸ ਹੈ ਭਾਵ ਛੱਤ। ਨਦੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਪ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੈਲ ਤੋਂ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾਈ। ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਬਟਨ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਾਂ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਹਲਦੀ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦਾ ਬਣਿਆ ਉਬਟਨ ਲਗਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਬਟਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਸੁੱਕ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਮਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਝਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਝਾੜੇ ਹੋਏ ਉਬਟਨ ਤੋਂ ਹੋਇਆ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਨਾਇਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਨਾਇਕ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾਇਕ ਤੋਂ ਹੋਇਆ (ਮਰਦ ਦੀ ਮਦਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ)। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਗੰਗਾ ਦੇ ਛੋਹ ਨਾਲ, ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਜੀਵੰਤ ਹੋ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਗਾਯ ਕਿਹਾ।

ਗਜਾਨਨ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਵਿਨਾਇਕ ਦੇ ਗਜਾਨਨ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਮਾਂ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਇਸ ਜੀਵਧਾਰੀ ਪੁਤਲੇ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਬਿਠਾਇਆ ਅਤੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਦਰ ਨਾ ਆਣ ਦੇਵੇ। ਫਿਰ ਉਹ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਚਲੇ ਗਏ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਵ ਉੱਥੇ ਆਏ, ਗਣੇਸ਼, ਜੋ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ। ਇਸ ‘ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਨਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਇਹ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਈ।

ਫਿਰ ਪਾਰਵਤੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ, ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇੱਕ ਹਾਥੀ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਿਰ ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜੀਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਗਜਾਨਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਰ ਵੱਢਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਚਤੁਰਥੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵਾਪਰੀ। ਪਾਰਵਤੀ ਬੱਚੀ ਦੀ ਇਸ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖੀ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੱਤੇ। ਇੰਦਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੁੰ ਅੰਕੁਸ਼ ਦਿੱਤਾ, ਵਰੁਣ ਨੇ ਪਾਸ਼, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਫੰਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਅਮਰਤਵ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਰਿਧੀ-ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਨੇ ਸਾਰਾ ਗਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਰਵ ਉੱਚ ਬਣਾਇਆ।

ਦੇਵਲੋਕ ਵਿੱਚ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਪੂਜਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਸਾਧਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਠਅਸਥ ਕਰਕੇ ਨੀਲਕੰਠ ਬਣ ਗਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਤਾਪ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਜਾ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਣਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਸੀ। ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬੇਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਇਸ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਲਈ ਵੀ ਇਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਗਣੇਸ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਲਈ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਨਵਦੁਰਗਾ, ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਿਉਹਾਰ ਇਸ ਸਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕਤਾ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਹਨ।

ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ

ਇੱਕ ਹਵਾਲਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਾਂ ਪਾਰਵਤੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਕਾਰਤਿਕ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਜੇਤੂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਆਦ ਫਲ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕਾਰਤਿਕ ਆਪਣੇ ਮੋਰ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਗੇਏ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਚਲਾ ਗਏ। ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਕਿਉਂ ਘੁੰਮਣ? ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਜੋ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਹੈ।

ਚਾਰ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹ

ਗਣੇਸ਼ ਗਣਪਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗਣਾਂ ਦੇ ਸੁਆਮੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੁਆਮੀ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸ਼ੰਖ ਫੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਕਮਲ ਫੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਤੀਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀਣਾ ਫੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਚੌਥੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਫਰਸਾ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਵੇਇਆ ਦਾ ਮਾਪ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਛੰਦ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਗਣਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਹਨ। ਇਹੀ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਗਣੇਸ਼ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਰਾ-ਭਰਾ ਘਾਹ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਹੈ।

ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ‘ਤੇ ਅੰਬ, ਪਿੱਪਲ ਅਤੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲੀ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਦਾ ਇੱਕ ਸਬੂਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਣੇਸ਼ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੋਬਰ ਗਣੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ, ਪਾਣੀ, ਹਵਾ, ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿ ਦੇਵਤਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ। ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ।

ਕਿੱਥੇ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਹੜੀ ਮੂਰਤੀ

ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਕ੍ਰਤੁੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸੁੰਡ ਮੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗਣਪਤੀ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁੰਡ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਝੁਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਝੁਕੀ ਹੋਈ ਸੁੰਡ ਵਾਲੀ ਮੂਰਤੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਝੁਕੀ ਹੋਈ ਸੁੰਡ ਵਾਲੀ ਮੂਰਤੀ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਦਾ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਤਾਂਤਰਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ, ਸੁੰਡ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਦਾ ਖੱਬਾ ਪਾਸਾ ਦਿਲ ਯਾਨੀ ਭੌਤਿਕ ਹਕੀਕਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾੀਹੈ। ਇਹ ਵੈਦਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।

ਮੋਦਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਗਿਆਨ

ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਮੋਦਕ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਜਿਸ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੋਦਕ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਇੱਕ ਤਿਕੋਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੰਤਰ ਵਿਦਿਆ ਵਿੱਚ, ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਉੱਠਦਾ ਤਿਕੋਣ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਬਣਿਆ ਤਿਕੋਣ ਭੌਤਿਕ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਭੋਗਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਾਏ ਗਏ ਲੱਡੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਨਹੀਂ ਘੁੰਮਦੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਭਾਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੱਡੂ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਗਾਂ ਲਈ ਕੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹਨ? ਗਜਾਨਨਮ ਭੂਤ ਗਣਦਿਵੇਸ਼ਿਤਮ, ਕਪਿਥ ਜੰਬੂ ਫਲਾਚਾਰੁਭਕਸ਼ਣਮ। ਯਾਨੀ ਕੈਠਾ ਅਤੇ ਜਾਮੁਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਭੋਗ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਦਵਾਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਿਖਣ ਦਾ ਹੁਨਰ, ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ, ਸਭ ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੈ।

ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਗਣੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ। ਗਣਪਤੀ ਪੂਜਾ ਜਾਪਾਨ, ਚੀਨ, ਕੰਬੋਡੀਆ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਮਾਲੇ, ਜਾਵਾ, ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਅਧਿਅਕਸ਼ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਚੰਨ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ

ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਚਤੁਰਥੀ ਨੂੰ ਢੇਲਹਵਾ ਚੌਥ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਝੂਠੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਕਿਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੈਰ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਫਿਸਲ ਗਿਆ। ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੇ ਫਿਸਲਣ ‘ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਹੱਸ ਪਏ। ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਇਸ ਵਿਵਹਾਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਝੂਠੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣਗੇ। ਜੇ ਕੋਈ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ ਪਾਪ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਿਨ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਪੱਥਰ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁੱਟਦੇ ਸੀ। ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲਾ ਜੀ ਇਸ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਗਣੇਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਚਲਨ ਹੈ। ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ‘ਨਮੋ ਗਣੇਭਯੋ ਗਣਪਤੀਭਵਯਸ਼੍ਚਵੋ ਨਮੋ ਨਮਹ‘, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗਣਾਂ ਅਤੇ ਗਣਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਪਰ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ, ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਘਨਹਰਤਾਂ ਦੀਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਵਕ੍ਰਤੁੰਡ ਮਹਾਕਾਯ, ਸੂਰਜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਭਗਵਾਨ…

ਅਰਥ – ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਗਣੇਸ਼, ਜਿਸ ਦੀ ਸੁੰਡ ਵਕਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ, ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੇਰੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰੇ। ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਪੰਜ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤੇ ਹਨ – ਆਕਾਸ਼ ਤੱਤ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ, ਹਵਾ ਤੱਤ ਲਈ ਦੇਵੀ ਭਗਵਤੀ, ਅੱਗ ਤੱਤ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਤੱਤ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਰ ਹਾਥੀ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਿਵੇਕਸ਼ੀਲ ਹੈ।

ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਥੀ ਆਪਣੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਥੀ ਵਾਂਗ, ਇਸ ਦੀ ਸਹਿਜ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਇੱਕ ਧੀਰਜਵਾਨ, ਗੰਭੀਰ, ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਥੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸਮਝਿਆ ਨਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਹਾਥੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਕੰਨ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਕੰਨ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸ਼ਾਸਕ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ ਕੰਨ ਬੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਵਾਂਗ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਰੋਤ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਹਾਥੀ ਬਿਨਾਂ ਝੁਕੇ ਆਪਣੀ ਸੁੰਡ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਭ ਕੁਝ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਝੁਕਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ। ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਘਿਓ, ਗੁੜ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਲੱਡੂ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੋਦਕ ਪ੍ਰਿਏ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਾਤਵਿਕ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਦਰ ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਕ ਵਿੱਚ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਪੂਰਾ ਸਰੀਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਕੇਤ

ਗਣੇਸ਼ ਇੱਕ ਸਾਤਵਿਕ ਦੇਵਤਾ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ਛੋਟੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਕਰਮ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੈਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਸਤਵ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਚੂਹਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਾਹਨ ਹੈ। ਚੂਹਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਚਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਚੂਹਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਗਣੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਾਹਾਂ ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਗਤਾਂ, ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੁਰਸ਼ਰਥਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜੇ ਹੋਏ ਹਥਿਆਰ ਮੋਹ ਦਾ ਪਾਸ਼ (ਫਾਹਾ) ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਦਾ ਅੰਕੁਸ਼ (ਕੰਧ) ਹਨ। ਵਰਦ ਹਸਤ (ਵਰਦਾਨ ਵਾਲਾ ਹੱਥ) ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ ਅਤੇ ਅਭਯ ਹਸਤ (ਨਿਡਰ ਹੱਥ) ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੂਪ-ਕਰਨ (ਕੰਨ) ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੀ ਅਣਚਾਹੀ ਧੂੜ ਨੂੰ ਉਡਾ ਕੇ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਵੱਡੇ ਕੰਨ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਸੂਪ ਵਰਗੇ ਕੰਨ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਸੂਪ ਬੁਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੋ ਵੀ ਬੁਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਛੱਡ ਦਿਓ। ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸੁੰਡ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਿੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸੁੰਡ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਸੁੰਡ ਨਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸੁੰਡ ਨਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।

ਟੁੱਟੇ ਦੰਦ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਮਹਾਂਭਾਰਤ

ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪੇਟ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਗਣੇਸ਼ ਨੇ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੁਹਾੜੀ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਦੰਦ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਏਕਾਦੰਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਬਣਾਇਆ। ਗਣੇਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਦੰਦ ਨੂੰ ਕਲਮ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖਿਆ। ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਹਥਿਆਰ, ਕੁਹਾੜਾ, ਇਸ ਤੱਥ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਰ ਬੰਧਨ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਯੋਧਾ ਪੁੱਤਰ ਸਨ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ। ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਅੱਗ ਨਾਲ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਰਸ ਹਨ। ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਸੁਸ਼ਰੀਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਸਥੂਲ ਅਤੇ ਉਰਵਰ। ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਹਨ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਹਨ। ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਗਣੇਸ਼ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਨ।

ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸੈਨਾਪਤੀ ਹਨ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਹਨ। ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਨੇ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਮਹਾਭਾਰਤ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ, ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਆਸ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕੇ ਸੁਣਾਉਣਗੇ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕੇ ਲਿਖਣਗੇ।

ਅੱਜ, ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਦਰਤ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ, ਕੁਦਰਤ ਆਪਣੇ ਵਜੂਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹੇ ਹਾਂ। ਗੌਰੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਣਗਿਣਤ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਮੰਤਰਾਂ ਅਤੇ ਭਜਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਹਨ।

ਅਸੀਂ ਕੁਦਰਤ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਕਰਕੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸੱਚੀ, ਅਰਥਪੂਰਨ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪੂਜਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਤਿਲਕ ਨੇ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਚੇਤਨਾ ਲਈ ਆਪਣਾ ਨਾਇਕ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਮੂਲ ਤੱਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦਾ ਨਾਇਕ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਜੋ ਸਾਡੇ ਮੂਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਇਕ ਖੁਦ ਵਿਨਾਇਕ ਹੈ।

ਏਕਦਂਤਾਯ ਵਿਦ੍ਮਹੇ । ਵਕ੍ਰਤੁਣ੍ਡੇ ਧੀਮਹਿ । ਤਨ੍ਨੋ ਦਨ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਚੋਦਯਾਤ੍ ॥

ਭਾਵ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੰਤ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਵਕ੍ਰਤੁੰਡ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਦੰਤ (ਗਜਾਨਨ) ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਉ। ਇਹੀ ਗਣੇਸ਼ ਗਾਇਤਰੀ ਹੈ।