ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪਟੌਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਕਿਸ ਤੋਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ?

ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦਾ ਘਰ

Saif Ali Khan:ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਨਵਾਬ ਅਦਾਕਾਰ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ‘ਤੇ ਮੁੰਬਈ ਸਥਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ 54 ਸਾਲਾ ਸੈਫ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸਰਜਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੈਫ ਅਲੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸੈਫ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪਟੌਦੀ ਰਿਆਸਤ ਕਿਸ ਤੋਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪੂਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ?

ਭਾਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਵਾਬਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਿਆਂ-ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਫਿਰ ਵੀ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਪਟੌਦੀ ਦਾ ਨਵਾਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਦੇ ਪਟੌਦੀ ਰਾਜ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਖੁਦ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਨਵਾਬ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ ਸੈਫ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 9 ਨਵਾਬ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਸਵੇਂ ਨਵਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਸੈਫ ਨੂੰ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਗ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ 52 ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੈਫ ਦੀ ਮਾਂ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਟੈਗੋਰ, ਭੈਣਾਂ ਸੋਹਾ ਅਤੇ ਸਬਾ ਅਲੀ ਖਾਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈਆਂ।

ਪਟੌਦੀ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ

ਪਟੌਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ 1804 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਟੌਦੀ ਰਿਆਸਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਜ਼ ਤਲਾਬ ਖਾਨ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1408 ਵਿੱਚ, ਫੈਜ਼ ਤਲਾਬ ਖਾਨ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਸਲਾਮਤ ਖਾਨ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਪਸ਼ਤੂਨ ਜਾਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਪਟੌਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1804 ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਜੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਰਿਆਸਤ

ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਤੇ ਮਰਾਠਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਜਾ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਫੈਜ਼ ਖਾਨ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਰਾਠਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ‘ਚ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ। ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਟੌਦੀ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੈਜ਼ ਖਾਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 1949 ਤੱਕ ਪਟੌਦੀ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪਟੌਦੀ ਰਿਆਸਤ ਨੂੰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜ ਮੁਖੀ ਮੁਹੰਮਦ ਇਫਤਿਖਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਸਨ। ਰਲੇਵੇਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਈਵੀ ਪਰਸ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਫਤਿਖਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸਨ।

ਇਹ ਹੈ ਪਟੌਦੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਵਾਬ

ਫੈਜ਼ ਤਲਾਬ ਖਾਨ 1804 ਤੋਂ 1829 ਤੱਕ ਪਟੌਦੀ ਦਾ ਨਵਾਬ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਖਾਨ 1829 ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਬਣਿਆ ਅਤੇ 1862 ਤੱਕ ਰਿਹਾ। 1862 ਵਿੱਚ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਤਕੀ ਖਾਨ ਨਵਾਬ ਬਣਿਆ ਅਤੇ 1867 ਤੱਕ ਪਟੌਦੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਖਤਾਰ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ 1878 ਤੱਕ ਪਟੌਦੀ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਹੁਸੈਨ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੇ ਪਟੌਦੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ ਅਤੇ 1898 ਤੱਕ ਨਵਾਬ ਰਹੇ। ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਅਲੀ ਖਾਨ 1913 ਤੱਕ ਨਵਾਬ ਰਹੇ, ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਰਾਹਿਮ ਅਲੀ ਖਾਨ 1917 ਤੱਕ ਨਵਾਬ ਰਹੇ।

ਸੈਫ਼ ਦੇ ਪਿਤਾ ਆਖਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਵਾਬ

ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਨਵਾਬ ਇਫਤਿਖਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਵੀ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸਨ। ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਇੰਗਲੈਂਡ ਲਈ ਖੇਡੇ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵੀ ਖੇਡਿਆ। ਪਟੌਦੀ ਰਾਜ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਨਾਮ ਦੇ ਨਵਾਬ ਹੀ ਰਹੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਬ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਇਫਤਿਖਾਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦਾ ਪਿਤਾ ਮਨਸੂਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਪਟੌਦੀ ਦਾ ਨਵਾਬ ਬਣੇ। ਉਹ ਪਟੌਦੀ ਰਾਜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਵਾਬ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਾਜਿਆਂ, ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਅਤੇ ਨਵਾਬਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖਤਮ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪਟੌਦੀ ਦੀ ਨਵਾਬੀ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ।

ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨਵਾਬ ਮਨਸੂਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਪਟੌਦੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 21 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਾਲ 2004 ਤੱਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਸੀ।

ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਿਕਰ

ਵੀਪੀ ਮੈਨਨ ਦੀ ਕਿਤਾਬ “ਦ ਸਟੋਰੀ ਆਫ਼ ਦ ਏਕੀਕਰਨ ਆਫ਼ ਦ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੇਟਸ”। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ, ਵੀਪੀ ਮੈਨਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਟੌਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਲਾਰਡ ਲੇਕ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਕ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਲੇਵੇਂ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕਾਗਜ਼ਾਤ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪ੍ਰਿਵੀ ਪਰਸ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਰਕਮ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।