ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਜਪਾਨ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ PM ਮੋਦੀ ਦਾ ਦੌਰਾ?
PM Modi Japan Visit: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਜ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਜਾਪਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ (29-30 ਅਗਸਤ) ‘ਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਠਵਾਂ ਦੌਰਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨ ਸਬੰਧ ਕਿੰਨੇ ਡੂੰਘੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿਬੇਰੂ ਇਸ਼ੀਬਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੇ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਣਗੇ। ਉਹ ਵਪਾਰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਟੈਰਿਫ ਯੁੱਧ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਖੈਰ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਆਰਥਿਕ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਿਹੜੇ ਜਾਪਾਨੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨ ਸਬੰਧ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਵਧੇ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨੀ ਉਤਪਾਦ ਕਿੰਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ?
ਜਪਾਨ ਦੇ ਡੋਰੇਮੋਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਿਨਚੈਨ ਤੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਜ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਜਾਪਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਸਮਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਪਾਨ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਯੋਗਦਾਨ ਐਨੀਮੇ ਅਤੇ ਕਾਰਟੂਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਐਨੀਮੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਪਾਨੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਜਾਪਾਨੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸੀਰੀਜ਼ ਡੋਰੇਮੋਨ, ਸ਼ਿਨਚੈਨ, ਪੋਕੇਮੋਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਨੀਮੇ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਦੀ ਟੀਆਰਪੀ ਨੂੰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਜਪਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ?
ਜਾਪਾਨੀ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊਪਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
1.ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬਾਈਕ: ਟੋਇਟਾ, ਹੌਂਡਾ, ਨਿਸਾਨ, ਸੁਜ਼ੂਕੀ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਾਹਨ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਰੂਤੀ-ਸੁਜ਼ੂਕੀ ਦਾ ਨਾਮ ਲਗਭਗ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
2.ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ: ਸੋਨੀ, ਪੈਨਾਸੋਨਿਕ, ਤੋਸ਼ੀਬਾ ਅਤੇ ਹਿਟਾਚੀ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਦੇ ਟੀਵੀ, ਕੈਮਰੇ, ਸਾਊਂਡ ਸਿਸਟਮ, ਏਸੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਕਰਣਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਦਬਦਬਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰੇ ਅਤੇ ਆਡੀਓ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਜੇ ਵੀ ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਇੱਕ ਨਮੂਨਾ ਹੈ।
3.ਗੇਮਿੰਗ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ: ਨਿਨਟੈਂਡੋ ਅਤੇ ਸੋਨੀ ਪਲੇਅਸਟੇਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਗੇਮਿੰਗ ਕੰਸੋਲ ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
4. ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਸੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰੇਮੇਨ ਵਰਗੇ ਜਾਪਾਨੀ ਪਕਵਾਨ ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਕਦੋਂ ਰੱਖੀ ਗਈ?
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਰਸਮੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ 1952 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਾਪਾਨ ‘ਤੇ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਥਾਨ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
- 2001 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਯੋਸ਼ੀਰੋ ਮੋਰੀ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਾਝੇਦਾਰੀ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਿਆ।
2. 2006 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
3. ਸਾਲ 2014 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿੰਜੋ ਆਬੇ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਉਚਾਈ ਦਿੱਤੀ।
Pic Source: TV9 hindi
ਭਾਰਤ ਜਪਾਨ ਤੋਂ ਕੀ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਪਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਜਪਾਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਮਾਨ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਸਟੀਲ ਉਤਪਾਦ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ, ਕਪਾਹ, ਲੋਹਾ, ਗਹਿਣੇ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਉਤਪਾਦ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਸਾਲ 2024 ਤੱਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਲਗਭਗ 21 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਸੀ।
- ਇਸ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 67 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਸਮਾਨ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਪਾਨ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ 1314 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਰਹੀ।
- ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਪਾਰ ਘਾਟਾ ਵਧਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰਾਂ ‘ਤੇ ਹਨ।
Pic Source: TV9 Hindi
ਜਪਾਨ ਕਿਹੜੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ?
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਮੈਟਰੋ ਰੇਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਕੋਰੀਡੋਰ (DMIC) ਵਿੱਚ ਜਪਾਨ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ।
- ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਮੁੰਬਈ ਬੁਲੇਟ ਟ੍ਰੇਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਜਾਪਾਨੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਰਣਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ
- ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਵਪਾਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭਾਈਵਾਲ ਹਨ।
- ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਨਿਯਮਤ ਮਾਲਾਬਾਰ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
- ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਦਬਦਬੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨ ਭਾਈਵਾਲੀ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਕੀ ਹੈ?
ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨ ਸਬੰਧ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਝਲਕਦੇ ਹਨ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਆਈਟੀ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਨਗੇ, ਤਾਂ ਚਰਚਾ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣਗੇ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੂਟਨੀਤਕ ਨੀਂਹ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਵਪਾਰਕ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਾਰਟੂਨਾਂ ਤੱਕ, ਜਪਾਨ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਤੋਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ ਲਿਖਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।