ਜਦੋਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਵਹਿਆ ਸੀ ਖੂਨ…ਬੰਬ, ਫਾਇਰਿੰਗ ਅਤੇ ਕਈ ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ

ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਈ ਦਿਵਸ ਜਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1 ਮਈ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਖਾਸ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਸਾਲ 1886 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਿਸ ‘ਤੇ ਬੰਬ ਸੁੱਟੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ‘ਚ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸੌ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਸੈਕਿੰਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਨੇ 1889 ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਲਈ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕੰਮ

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਵਾਇਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 15-15 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਅਸੰਤੋਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਕਤੂਬਰ 1884 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ਡ ਟਰੇਡਜ਼ ਐਂਡ ਲੇਬਰ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 1 ਮਈ 1886 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਜ਼ਦੂਰ 8 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਤਾਰੀਖ ਵੀ ਆ ਗਈ ਯਾਨੀ 1 ਮਈ 1886 ਅਤੇ ਉਸ ਦਿਨ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੜਤਾਲ ‘ਤੇ ਚਲੇ ਗਏ।

ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ

ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਸ਼ਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਹੜਤਾਲ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। 1 ਮਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ 3 ਮਈ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਈ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬੰਬ ਸੁੱਟੇ। ਮੈਕਕਾਰਮਿਕ ਹਾਰਵੈਸਟਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਭੜਕੀ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਵਰਕਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪ ਹੋਈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 12 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿੱਚ 1 ਮਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ 3 ਮਈ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਈ। (ਸਰੋਤ: Getty Images)

ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਅੰਦੋਲਨ

ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 1889 ਤੋਂ 1890 ਦਰਮਿਆਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। 1 ਮਈ 1890 ਨੂੰ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਹਾਈਡ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਉਤਰ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਇਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਦਿਨ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਬਣਦਾ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ।

ਪੈਰਿਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ

ਫਿਰ 1889 ਵਿਚ ਪੈਰਿਸ ਵਿਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਸੰਮੇਲਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਜਾਂ ਲੇਬਰ ਡੇਅ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਦਾ ਕੰਮ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਛੁੱਟੀ ਵਜੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ – ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦੇ ਕਈ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਦੀ ਧਮਕੀ, ਸਾਰੇ DPS ਬੰਦ ਫੋਰਸ ਤਾਇਨਾਤ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1923 ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਮਈ ਦਿਵਸ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1923 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ (ਹੁਣ ਚੇਨਈ) ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕਿਸਾਨ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਇਕਮੁੱਠਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1 ਮਈ 1923 ਨੂੰ ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਝੰਡੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1 ਮਈ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵੀ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, 1 ਮਈ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਛੁੱਟੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।