ਕਿਉਂ ਧੱਸ ਰਹੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ? ਐਨਐਚਏਆਈ, ਕਲਾਈਮੈਟ ਚੇਂਜ, ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਬੋਝ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ?

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (Himcahcal Pradesh) ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ (Uttrakhand) ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ‘ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਘਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਰਗਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤਾਸ਼ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਂਗ ਢਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਇੱਕ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਦਰਿਆ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।

ਅਕਸਰ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਆਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ, ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ। ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ‘ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਵੀ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਕੀ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ?

ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਹਨ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗ੍ਰੇਟ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੇਂਜ, ਲੇਸਰ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੇਂਜ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਰੇਂਜ, ਜੋ ਕਿ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਤੱਕ ਇੱਕ ਚਾਪ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਕੱਚਾ ਪਹਾੜ ਜਿਸਦੀ ਮਿੱਟੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪੱਥਰਾਂ ਉੱਤੇ ਜੰਮ ਨਹੀਂ ਸਕੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਹੇ ਵਿਕਾਸ ਹਿਮਾਲਿਆ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਪਹਾੜ

ਇਹ ਸਵਾਲ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਪਹਾੜਾਂ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਗੈਰ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਸਾਰੀਆਂ ਇਸ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ? 27 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਸੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਨਐਚਏਆਈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਉੱਤੇ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਟੀ ਮੇਅਰ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਲਈ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਜਾਨੀ-ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਹੋਟਲ-ਗੈਸਟ ਹਾਊਸਾਂ ਦਾ ਗ੍ਰਾਫ
1980- 10
1994- 300
2009- 800
2022- 2500

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲਈ ਅਲਰਟ

ਇਸਰੋ ਨੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 935 ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਰਗੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜਿਓਲਾਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਰਵੇ ਨੇ 17,120 ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਮੌਰ 2559, ਚੰਬਾ 2389, ਲਾਹੌਲ ਸਪਿਤੀ 2295, ਕਾਂਗੜਾ 1779, ਸ਼ਿਮਲਾ 1357, ਬਿਲਾਸਪੁਰ 446, ਊਨਾ 391, ਮੰਡੀ 1799 ਅਤੇ ਕਿਨੌਰ ਵਿੱਚ 1799 ਅਜਿਹੇ ਸਥਾਨ ਹਨ।

ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, 2020 ਵਿੱਚ 16, 2021 ਵਿੱਚ 100 ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ 117 ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ।

ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀ?

ਸੜਕ ਨੂੰ ਚੌੜਾ ਕਰਨਾ
ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਕੱਟਣਾ
ਰੁੱਖ ਕੱਟੋ
ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਨੀਂਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ
ਪਹਾੜ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਰਹੇ
ਹਾਈਡਰੋ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ
ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਧਮਾਕੇ
ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਅਜਿਹੀ ਤਬਾਹੀ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਕਹਿਰ ਟੁੱਟਿਆ ਕਿ 12 ਵਿੱਚੋਂ 11 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ, ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਦਰਦ ਨਾਲ ਕਰਾਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਹਾੜ ਟੁੱਟ ਗਏ ਹਨ, ਲੈਂਡ ਸਲਾਈਡ ਦਾ ਸਾਰਾ ਮਲਬਾ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਸੜਕਾਂ ਟੁੱਟ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਫਸ ਗਏ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, NDRF ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ ‘ਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਰ ਤਬਾਹੀ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਖਬਰਾਂ ਪੜਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ TV9 ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵੈਵਸਾਈਟ ਤੇ ਜਾਓ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ, ਲੇਟੇਸਟ ਵੇੱਬ ਸਟੋਰੀ, NRI ਨਿਊਜ਼, ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਖਬਰ, ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਨਿਊਜ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਰ ਅਪਡੇਟ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਜਾਣੋ