World Alzheimer day: ਕੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਯਾਦਾਸ਼ਤ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੋ
World Alzheimer day 2024 : ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾ: ਪ੍ਰਵੀਨ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿਵਸ 21 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਇੱਕ ਨਿਊਰੋ-ਡੀਜਨਰੇਟਿਵ ਡਿਸਆਰਡਰ ਹੈ ਜੋ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ, ਸੋਚ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਨੂੰ ਐਮਨੀਸ਼ੀਆ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੀ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਕੁੱਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਔਰਤਾਂ ‘ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਔਰਤਾਂ ‘ਚ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ।
ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਡਾ. ਪ੍ਰਵੀਨ ਗੁਪਤਾ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ, ਫੋਰਟਿਸ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਰਿਜੋਰਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ, ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦੌਰਾਨ, ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਿਊਰੋਨਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿਪੋਕੈਂਪਸ, ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਮੈਮੋਰੀ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘਟੇ ਹੋਏ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਐਮੀਲੋਇਡ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਾਊ ਟੈਂਗਲਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਨਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ
ਮਾਨਸਥਲੀ ਵੈਲਨੈਸ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ: ਜੋਤੀ ਕਪੂਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਸਰੀਰ ਦਾ ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦਿਮਾਗ ‘ਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਵੀ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿਕਾਰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਨਾਲ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ
ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਨਾਲ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣਾ
ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਅਤੇ ਭੁੱਲਣਾ
ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ
ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ
ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖੋ
ਡਾ: ਜੋਤੀ ਕਪੂਰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ‘ਚ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਓਮੇਗਾ-3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦਿਮਾਗੀ ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਵੀ ਕਰੋ। ਇਹ ਨਿਊਰੋਡੀਜਨਰੇਟਿਵ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ।
